Bojownikom niepodległości

Marian Józef Ocetkiewicz

(1895–1941)

Urodził się 28 października 1895 r. w Chrzanowie. Syn Józefa, woźnego sądowego, i Urszuli ze Skoczylasów. Ukończył szkołę realną. Od roku 1912 należał do Związku Strzeleckiego w Krośnie.

Po wybuchu I wojny światowej od 4 sierpnia 1914 r. w oddziałach strzeleckich Józefa Piłsudskiego, od 16 sierpnia w i Legionów Polskich. Początkowo służył w 1 Pułku Piechoty I Brygady LP, następnie dowodził plut. w kompanii narciarskiej II Brygady. Razem z nim w lutym 1915 r. przydzielony do 2 Pułku Piechoty II Brygady LP. 1 marca 1915 r. mianowany chor. piech. Po sformowaniu 6 pp LP (28 lipca 1915) objął w nim dowództwo 4 komp. Uczestniczył w kampanii wołyńskiej. 11 listopada 1915 r. awansowany na ppor. piech., dowodził 10 komp.  1 listopada 1916 r. otrzymał stopień por. piech. Podczas kryzysu przysięgowego wbrew stanowisku większości oficerów 6 pp LP był zwolennikiem składania przysięgi, w związku z czym został wykluczony z kadry oficerskiej pułku. Od 2 września 1917 r. podjął służbę  oficerem placu Polskiego Korpusu Posiłkowego w Przemyślu, od 15 grudnia w Kocmaniu, a od 31 grudnia w Łużanach. Po przejściu II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) internowany przez Austriaków w obozie w Marmaros–Sziget. Po zwolnieniu wstąpił 25 października 1918 do Polskiej Siły Zbrojnej. 8 listopada Rada Regencyjna awansowała go na stopień kpt. piech. (z dniem 12 października).

W niepodległej Polsce od listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim. Walczył z Ukraińcami w rejonie Lwowa, gdzie został ranny. Uczestnik wojny z Rosją bolszewicką lat 1919–1920; dowodził grupami w 13 i 12 Dywizji Piechoty (1920). Awansowany na stopień mjr. piech. Od 2 lipca był p.o., potem etatowym dowódcą 144 Pułku Piechoty (potem: 71 Pułk Piechoty). Powtórnie ranny. Po zakończeniu wojny w 1921 r. ukończył kurs dowódców w Warszawie. Zweryfikowany jako mjr piech. z 1 czerwca 1919, z dniem 1 lipca 1923 r. awansował na ppłk. piech. W 1923 r. ukończył kurs dowódców pułków w Rembertowie. W 1925 r. objął stanowisko zastępcy komendanta m. st. Warszawy. Podczas przewrotu 1926 r. 12 maja aresztowany przez oficerów opowiadających się po stronie marsz. J. Piłsudskiego, został przez nich zwolniony na słowo honoru, iż nie weźmie udziału w dalszej akcji. W tym też roku ukończył kurs pilotażu. Przeniesiony na stanowisko oficera PW przy 2 DP Leg, w latach 1928–1929 oficer placu w Prużanie. Od 14 lutego 1929 r. dowodził 56 pp, od 9 lipca 1933 r. – 18 pp. 1 stycznia 1931 r. awansowany na stopień płk. piech. W roku 1932 ukończył kurs gazowy. 19 marca 1935 r. został dowódcą Brygady  Korpusu Ochrony Pogranicza „Wilno”,  następnie przeniesiono go na stanowisko pomocnika dowódcy OK nr V ds. obrony przeciwlotniczej.

Działacz LOPP – między innymi dokonał propagandowego przelotu samolotem wokół Polski.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził obroną przeciwlotniczą Armii „Kraków”. W dniach 14–17 września zorganizował w Chełmie zgrupowanie własnego imienia (cztery baony) w składzie improwizowanej dywizji gen. Jerzego Wołkowickiego. 23 września zgrupowanie to zostało rozbite w rejonie Podlodów–Wereszczyca. Przedostawszy się do Krakowa, późną jesienią wstąpił do Organizacji Orła Białego, w której został inspektorem Komendy Głównej i zastępcą komendanta organizacji ds. terenowych. W kwietniu 1940 r. z całą organizacją przeszedł do Związku Walki Zbrojnej. Na potrzeby organizacji założył w Krakowie małe przedsiębiorstwo handlowo–techniczne i sklep przy ul. Długiej 24, który służył jako lokal kontaktowy Biura Informacji i Propagandy Komendy Obszaru Południe ZWZ. Używał ps. „Marian” oraz „Baca”. W kwietniu 1941 r. aresztowany w Krakowie przez niemiecką policję, został osadzony w więzieniu na Montelupich. 26 czerwca wywieziony pod nazwiskiem „Józef Czyżewski” do obozu koncentracyjnego w Auschwitz (nr więźnia 17 333). 3 lipca 1941 r. osadzony w bunkrze 11 (blok śmierci), 10 lipca został rozstrzelany.

Opublikował: Kukle, „Dekada” nr 4/1917.

Żonaty (od 1931) z Felicją Stefanią Skubisz.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych i dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi.

Źródła

CAW, akta personalne 755; M. Getter, w: Polski Słownik Biograficzny t. XXIII z 1978; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 3, Warszawa 2006; T. Gąsiorowski, w: Małopolski Słownik Biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956 t. 3, Kraków 1998; L. Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1986; Księga chwały piechoty, Warszawa 1937–1939; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 12/1932; A.J. Narbut–Łuczyński, U kresu wędrówki. Wspomnienia, Londyn 1966; K. Nowina–Konopka, Wspomnienia wojenne kapelana II Brygady Legionów Polskich, Kraków 1993; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; Rok bojów na Polesiu 1915–1916, Warszawa 1917; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.