Bojownikom niepodległości

Marian Stanisław Abramowicz

(1871-1925)

Urodził się 25 marca 1871 r. w Twerze w Rosji. Syn Jana, podprokuratora sądu okręgowego, i Marii z Mroczkowskich. Brat Witolda (zob.).

Ukończył gimnazjum w Moskwie i tam też wstąpił na Wydział Matematyczny uniwersytetu.

Jako uczeń gimnazjum związał się z ruchem socjalistycznym. Od 1888 r. był czynnym członkiem studenckiego Koła Polskiego.

Na początku lat 90.wyjechał do Szwajcarii i w Genewie drukował rewolucyjne wydawnictwa. Jako wolny słuchacz studiował filozofię w Niemczech. Wielokrotnie udawał się do Prus Wschodnich, gdzie drukował literaturę agitacyjną, a następnie przywoził ją do Rosji. W czasie nielegalnego przekraczania granicy w rejonie Tylży aresztowany przez Niemców i uwięziony. Po odbyciu kary został wydalony z tego kraju. Wiosną 1892 r. aresztowany w Warszawie podczas rozlepiania odezw i w okresie od maja tego roku do grudnia 1893 r. więziony w X pawilonie warszawskiej cytadeli. Jako działacz Zjednoczenia Robotniczego został skazany na trzy lata więzienia i sześć lat osiedlenia na Syberii. Karę odbywał w petersburskich „Kriestach”.

Po odbyciu kary w 1902 r. osiedlił się na Kaukazie, a potem w Achtyrce pod Charkowem, gdzie pracował w cukrowni. Ostatecznie zamieszkał w Petersburgu. Był tam kierownikiem księgarni robotniczej „Trud”.

Po wybuchu rewolucji 1905 r. z ramienia PPS był łącznikiem z rewolucyjnymi partiami rosyjskimi.

W 1908 r. przeniósł się do Warszawy i do 1915 r. pracował w Zarządzie Kolei Żelaznych. Za udział w zorganizowaniu uniwersytetu ludowego w Warszawie aresztowany (1911 r.) i przez dwa tygodnie wieziony w Ratuszu.

Po 1918 r. pracował w archiwach państwowych w Warszawie, a następnie w wydziale bibliotek państwowych Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Autor artykułów w Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej.

Członek Bibliofilów, Literatów i Dziennikarzy. Od 1923 r. należał do Stowarzyszenia b. Więźniów Politycznych.

Zmarł 7 stycznia 1925 r. w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. 101.

Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości.

 

Źródła

CAW, akta Krzyża Niepodległości z 19 XII 1930; L. Abramowicz, w: Polski Słownik Biograficzny 1935, t. I; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 1, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; J. Durko, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. I, Warszawa 1985; „Monitor Polski” 1930, nr 300.