Bojownikom niepodległości

Marian Zygmunt Bernadzki

(1893–1962)

Marian Zygmunt BernadzkiUrodził się 16 września 1893 r. w Samborze. Syn Feliksa, podoficera armii austro-węgierskiej, i Jadwigi z Melków.

Uczył się w gimnazjum w Przemyślu, w którym w 1912 r. uzyskał maturę. Następnie podjął studia na Politechnice Lwowskiej.

W latach 1911-1912 działał w „Zarzewiu”, a od 1912 r. należał do Polowych Drużyn „Sokoła”.

W czasie I wojny światowej od 6 sierpnia 1914 r. w oddziałach strzeleckich i Legionach Polskich. Początkowo służył w VI baonie, a potem (od jesieni 1915 r.?) w 2 komp. I baonu 1 pp LP. Awansował do stopnia sierż.

Po kryzysie przysięgowym we wrześniu 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej. W składzie 100 pp uczestniczył w walkach na froncie włoskim. Należał do niepodległościowej organizacji „Wolność”, będącej ekspozyturą POW w armii austro-węgierskiej. Podczas walk 18 stycznia 1918 r. został ranny. Po rekonwalescencji zwolniony z armii austro-węgierskiej.

Wstąpił wówczas do POW.

1 listopada 1918 r. na czele zorganizowanego przez siebie oddziału usiłował opanować Złoczów, jednak ze względu na przewagę liczebną wojsk ukraińskich wycofał się w kierunku Tarnopola, gdzie został aresztowany. Wkrótce potem zbiegł i przedostał się do Lublina. Od 14 grudnia w stopniu ppor. piech. służył w 5 pp leg. Brał udział w walkach z Ukraińcami w rejonie Lwowa. 27 marca 1919 r. przydzielony do 1 pp leg, został dowódcą 3 komp. km. Brał udział w walkach z bolszewikami. Wyróżnił się 23 kwietnia pod Niemieżem, gdzie celnym ogniem karabinów maszynowych, które ppor. Bernadzki wysunął przed linie piechoty, zadając przebiegającym w pobliżu oddziałom straty i wycinając część cofającego się taboru, zmusił wojska bolszewickie do ucieczki. W czasie walk na Łotwie 3 stycznia 1920 r. pod Lotkami ppor. Bernadzki zaczął siec linię nieprzyjacielską ogniem karabinów maszynowych i miotaczy granatów, zaś kpt. Langner osobiście poprowadził gwałtowne przeciwuderzenie na skrzydła Rosjan. Po 10 minutach boju nacierający oddział nieprzyjacielski został zupełnie zniesiony. W walce tej odniósł ranę. Następnie uczestniczył w ofensywie kijowskiej i walkach odwrotowych, podczas których 2 sierpnia pod m. Kniahiń kawaleria rosyjska w szarży za cofającymi się przez groblę plutonami ostatniej komp. III batalionu, nie licząc się z terenem wjechała w bagna rzeczki i dostała się tam pod morderczy ogień karabin ów maszynowych ppor. Bernadzkiego, który osłaniał do ostatka odwrót z przeciwległego brzegu. Ponownie wyróżnił się podczas walk o Białystok, zaś 8 września pod Kuźnicą Białostocką Zanim Rosjanie zdążyli przygotować się do walki ppor. Bernadzki z jednym karabinem maszynowym i dwoma żołnierzami rzucił się na kolumnę sowiecką, ogniem k.m. spowodował zamieszanie w szeregach nieprzyjacielskich i korzystając z tego wpadł samotrzeć na obsługę armat rosyjskich, która usiłowała odprzodkować działa. Zmusił ją do ucieczki, biorąc przy tym 9 dział i kilkunastu artylerzystów. Sam wówczas został ranny. Awansowany na kpt. piech. z dniem 1 kwietnia 1920 r.  10 grudnia odkomenderowany na studia na Politechnice Lwowskiej, które ukończył, uzyskując dyplom inżyniera.

Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r., od 17 stycznia 1923 r. służył w 1 pp leg. Przeniesiony do służby saperskiej, od 28 maja 1923 do 12 maja 1925 r. był referentem budowlanym w Kierownictwie Rejonowym Inżynierii i Saperów w Przemyślu. Po reorganizacji służby saperskiej przydzielony do 10 Okręgowego Szefostwa Budownictwa. Od 15 czerwca do 14 września 1926 r. przebywał na kursie unifikacyjnym w Rembertowie. Awansowany 1 stycznia 1928 r. na mjr. sap. inż., w tym też roku został oficerem 5 Okręgowego Szefostwa Budownictwa, a w 1929 r. – 6 Okręgowego Szefostwa Budownictwa. Od 1930 r. szef 1 Okręgowego Szefostwa Budownictwa. 19 marca 1937 r. awansował na ppłk. adm.

Członek Zw. Legionistów Polskich. W latach 30. był komendantem Koła Żołnierzy VI Baonu.

Podczas kampanii 1939 r. ewakuowany w kierunku wschodnim. Ranny podczas bombardowania. 17 września przeszedł do Rumunii, gdzie został internowany. Prawdopodobnie w grudniu wyjechał do Francji, skąd wkrótce przybył na Węgry i zaangażował się w działalność konspiracyjną piłsudczyków. Należał do budapeszteńskiej grupy piłsudczyków, a potem do Obozu Polski Walczącej. Latem 1941 r. powrócił do kraju, przesyłając na Węgry informacje, potrzebne do zorganizowania powrotu marsz. E. Rydza-Śmigłego. W kraju używał nazwiska „Marian Melko”. Dalsze jego losy w tym okresie są bliżej nieznane.

W lutym 1945 r. zarejestrował się w PCK w Krakowie jako polski jeniec przybyły z Węgier, nie ujawniając swej przynależności do AK i Obozu Polski Walczącej. Następnie powrócił do Warszawy.

Do lipca 1945 r. pracował jako inżynier w Biurze Odbudowy Stolicy. W sierpniu przeniósł się do Wrocławia. Od maja 1946 r. był dyrektorem Zjednoczenia Przedsiębiorstw Budowlanych na Dolnym Śląsku. W październiku 1947 r. ponownie zamieszkał w Warszawie. Pracował w przedsiębiorstwach budowlanych, a od stycznia 1950 r. sprawował funkcję st. inspektora nadzoru budowy w Biurze Budowy Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych.

Zmarł 29 sierpnia 1962 r. w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach kwat. G.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.

Żonaty (od 1921 r.) z Ireną Unicką, miał z nią synów Jerzego (1922-1998), inżyniera, Andrzeja (18 VI 1928-17 II 1987), inżyniera, i Marka (1924-1944), żołnierza AK poległego w powstaniu warszawskim.

Źródła

„Biuletyn Komendy Koła VI baonu”; A. Borkiewicz, Dzieje 1-go Pułku Piechoty Legionów (lata wojny polsko-rosyjskiej 1918-1920), Warszawa 1928; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; M. Gałęzowski, Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939-1947, Warszawa 2005; „Monitor Polski” nr 92/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.