Bojownikom niepodległości

Michał Białkowski

(1893–1959)

Urodził się 24 marca 1893 r. w Dąbrowie Górniczej. Syn Jana i Anastazji ze Sznagowiczów.

Ukończył szkołę realną w Krakowie.

Członek Zw. Strzeleckiego.

W czasie I wojny światowej od sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich. W stopniu kpr. służył jako dowódca 3 sekcji I plut. 1 komp. II baonu 5 pp LP. Ranny w maju 1915 r. podczas bitwy pod Konarami, leczył się w szpitalu twierdzy nr 9 w Krakowie, a od 22 sierpnia w szpitalu legionowym w Zakopanem. Następnie powrócił do pułku, w którym służył do kryzysu przysięgowego.

We wrześniu 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej. Ukończył szkołę oficerów rezerwy, po czym uczestniczył w walkach na froncie włoskim. W październiku 1918 r. powrócił do Krakowa.

Od listopada 1918 r. w WP. Służył w I baonie 5 pp leg. Brał udział w walkach z Ukraińcami o Przemyśl, a potem o Lwów. Mianowany na stopień ppor. piech. Od kwietnia 1919 r. walczył z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim. Później uczestniczył m.in. w ofensywie kijowskiej i walkach odwrotowych. 1 lipca 1920 r. awansował na por. piech. Sprawował funkcję adiutanta I baonu. W składzie pułku uczestniczył w walkach z bolszewikami i Litwinami do końca wojny m.in. w bitwie warszawskiej i niemeńskiej.

Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r. Służył w 5 pp leg. Był p.o. dowódcy I baonu (1923). Awansowany z dniem 15 sierpnia 1924 r. na mjr. piech., sprawował funkcję kwatermistrza pułku. Od października 1927 do września 1929 r. studiował w WSWoj w Warszawie. Po ukończeniu studiów powrócił do 5 pp leg, w którym pełnił funkcję oficera sztabu oraz zastępcy dowódcy pułku. Awansowany 1 stycznia 1931 r. na ppłk. dypl. piech., był dowódcą tego pułku (1 października 1935-14 listopada 1938). 19 marca 1938 r. otrzymał stopień płk. dypl. piech. Następnie szef sztabu OK nr VII.

Na tym stanowisku wziął udział w kampanii 1939 r. Od 3 września sprawował funkcję szefa sztabu GO „Koło” w Armii „Poznań”. Uczestniczył w bitwie nad Bzurą oraz w obronie Warszawy. Po kapitulacji załogi stolicy (28 września) dostał się do niewoli, w której przebywał przez cały okres wojny. Był więziony m.in. w oflagu VII A w Murnau.

Uwolniony 29 kwietnia 1945 r. przez wojska amerykańskie, wyjechał do Włoch i podjął służbę w 2 Korpusie Polskim. Po przybyciu do Wlk. Brytanii i demobilizacji w 1947 r. powrócił do kraju.

Zamieszkał w Krakowie. Pracował jako urzędnik w Centrali Handlowej Materiałów Budowlanych.

Na początku 1953 r. zatrzymany przez funkcjonariuszy UB pod zarzutem przynależności do organizacji „WiN”. 22 maja skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na karę 15 lat więzienia. Ze względu na stan zdrowia został zwolniony.

Zmarł 30 października 1959 r. w Krakowie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.

Był żonaty ze Stanisławą z Majerów, miał z nią córki Zofię Irenę (24 IX 1924-11 IV 1945), żołnierza AK, zmarłą w obozie koncentracyjnym w Bergen-Belsen, Alinę oraz syna Andrzeja.

Źródła

P. Bauer, B. Polak, Armia Poznań w wojnie obronnej 1939, Poznań 1983; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; L. Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985; Lista strat Legionu Polskiego. Od lipca do października 1915, Piotrków 1915; Lista strat Legionu Polskiego. Od 1 maja do 1 lipca 1915, Piotrków 1915; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; „Monitor Polski” nr 140/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.