Bojownikom niepodległości

Michał Grajek

(1882-1947)

grajek michałUrodził się 12 sierpnia 1882 r. w Gnieźnie. Syn Andrzeja, robotnika, i Nepomuceny z Olearskich.

Ukończył szkołę ludową (1896 r.), po czym odbywał praktykę w kopalni, a następnie uczył się w dwuletniej szkole górniczej w Oberhausen.

W 1892 r. zamieszkał z rodzicami w Zagłębiu Ruhry. W latach 1898-1918 pracował jako górnik w Mülheim w Nadrenii, gdzie od 1902 r. był czynny w życiu społeczno-zawodowym. Zakładał liczne towarzystwa kulturalno-oświatowe. Był prezesem gniazda „Sokoła” w Bochum i Tow. Św. Jacka, Tow. Polsko-Katolickiego (a potem członkiem honorowym tych tow.). Od 1 marca 1903 r. w Zjednoczeniu Zawodowym Polskim (ZZP), w którym od 1911 r. sprawował funkcję sekretarza Wydz. Rady.

W czasie I wojny światowej w armii niemieckiej.

W 1917 r. wstąpił do Narodowego Stronnictwa Robotników. Od 1918 r. mieszkał w Zabrzu. Był tam wówczas sekretarzem i obrońcą prawnym ZZP. Wielokrotnie karany grzywnami przez władze niemieckie za wystąpienia w obronie Polaków i polskości.

Uczestnik trzech powstań śląskich i organizator towarzyszących im strajków politycznych. W okresie od 2 maja do 5 lipca 1921 r. członek Naczelnej Władzy Cywilnej i Powstańczej oraz zastępca członka jej Wydz. Wykonawczego, a potem członek Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku. W tym też roku był członkiem polskiej delegacji na konferencję genewską w sprawie Górnego Śląska.

W 1922 r. wybrany do Tymczasowej Rady Wojewódzkiej i do Sejmu Śląskiego, w którym był pierwszym wicemarszałkiem.

Od 1920 do 1939 r. sprawował funkcję prezesa Zw. Górników ZZP, a od 1923 r. prezes Kartelu Związkowego ZZP oraz Zarządu Głównego ZZP na Górny Śląsk. Jako przedstawiciel Zw. Górników ZZP przez wiele lat był członkiem Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie oraz członkiem zarządu Międzynarodowej Federacji Chrześcijańskich Górników w Brukseli.

W latach 1920-1934 członek Narodowej Partii Robotniczej. W 1926 r. był organizatorem Narodowego Zw. Powstańców i b. Żołnierzy. W 1927 r. współorganizator Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy.

W latach 1926-1932 radca magistracki m. Katowice. Od 1936 r. prezes zarządu Kasy Chorych na Śląsku, w 1938 r. został wybrany do Rady Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie.

W latach 1928-1930 sprawował funkcję senatora RP, wybranego w województwie śląskim. Był prezesem klubu NPR. Ponownie wybrany w tym samym okręgu w 1935 i 1938 r.

W 1937 r. wstąpił do OZN. Sprawował funkcje wiceprzewodniczącego prezydium Okręgu Śląskiego, a od 1938 r. był członkiem Rady Naczelnej.

Podczas II wojny światowej pozostawał pod ścisłym nadzorem niemieckiej policji; był przejściowo aresztowany.

Po zakończeniu wojny pracował jako dyrektor ZUS w Katowicach.

Od sierpnia 1946 r. wiceprezes Zarządu Głównego Stronnictwa Pracy oraz wiceprzewodniczący Zarządu Wojewódzkiego partii w Katowicach.

Zmarł 17 sierpnia 1947 r. w Katowicach i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym przy ul. Francuskiej kwat. Cl.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl. i złotym Krzyżem Zasługi.

Honorowy członek magistratu m. Katowice oraz „Sokoła”, jest patronem skweru w Katowicach.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 292/1933
Źródła

L. Haas, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; A. Kwiatek, w: Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 292/1933; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000.