Bojownikom niepodległości

Michał Stefan Bokalski

(1900–1966)

Urodził się 29 września 1900 r. w Ostrowach Górniczych (obecnie część Sosnowca). Syn Karola, inżyniera górnika w kopalni „Flora” w Gołonogu i Anny ze Strużyńskich. Brat Karola Krzysztofa (zob.).

Uczył się w siedmioklasowej Szkole Handlowej w Będzinie (do 1 maja 1915). Od roku 1912 należał do tajnej I Drużyny Skautowej  im. Dionizego Czachowskiego w Dąbrowie Górniczej. Był członkiem IV plutonu (w Ząbkowicach).

Podczas I wojny światowej, w maju 1915 r. wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 4 Pułku Piechoty III Brygady LP. W sierpniu 1915 r. został zwolniony ze służby jako małoletni, powrócił do szkoły w Będzinie. Od września 1915 do października 1918 r. sprawował funkcję zastępcy komendanta organizacji szkolnej Polskiej Organizacji Wojskowej w Okręgu Zagłębia Dąbrowskiego ps. „Maciek”.

W niepodległej Polsce, będąc uczniem siódmej klasy, w listopadzie 1918 r. wstąpił do w Wojsku Polskim. W szeregach 7 Pułku Ułanów, w stopniu kpr. brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką 1919–1920 na froncie litewsko-białoruskim. Ciężko ranny 17 kwietnia 1919 r. w okolicach Lidy, do 1 sierpnia leczył się w szpitalu. Od 1 września uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Potem służył w 56 Pułku Piechoty. 1 maja 1921 r. zastał awansowany do stopnia ppor. piech. 17 maja 1921 r. został skierowany do szkoły pilotów. Od 29 sierpnia 1921 r. pełnił służbę w 3 Pułku Lotniczym. Zweryfikowany jako por. pil. z 1 czerwca 1919 r. W roku 1923 przebywał na kursie w Szkole Obserwatorów i Strzelców Lotniczych w Toruniu. Następnie powrócił do pułku. Awansowany 1 lipca 1925 r. do stopnia kpt. pil., był kierownikiem stacji doświadczalnej Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa (1928). Następnie sprawował funkcję dyrektora nauk w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Od 12 listopada 1930 r. przebywał na kursie dowódców eskadr w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie. Po jego ukończeniu od 15 marca 1931 do stycznia 1932 r. dowodził dywizjonem szkolnym 2 Pułku Lotniczego. Z dniem 1 stycznia 1935 r. awansowany na stopień mjr. pil. Od stycznia 1936 do września 1937 r. stał na czele I dywizjonu liniowego tego pułku. Przeniesiony na stanowisko wykładowcy do Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie. Od roku 1938 uczestniczył w kursie w Wyższej Szkole Lotniczej. 19 marca 1939 r. awansowany do stopnia ppłk. pil. 31 sierpnia objął stanowisko zastępcy dowódcy Brygady Bombowej.

Po wybuchu II wojny światowej, do 4 września 1939 r. z Dęblina koordynował akcje bojowe X i XV dywizjonu Brygady Bombowej, między innymi atak na fabrykę w Oławie (wtedy na terenie Niemiec). Następnie do 8 września koordynował działania lotnicze w obronie Warszawy. Po agresji sowieckiej 17 września przeszedł do Rumunii, skąd przez Węgry przedostał się do Francji, gdzie od listopada 1939 do czerwca 1940 r. pełnił służbę w sztabie Inspektoratu Generalnego Lotnictwa Polskiego. Po upadku Francji ewakuowany do Wlk. Brytanii. Pełnił służbę w 301 Dywizjonie Bombowym. Wykonywał też loty bojowe. Od 18 października 1941 do 18 kwietnia 1943 r. był oficerem łącznikowym w Dowództwie Wyszkolenia Lotniczego. Następnie pełnił funkcję komendanta Wyższej Szkoły Lotniczej oraz szefa wydziału wyszkolenia w dowództwie Polskich Sił Powietrznych (28 czerwca 1943 – luty 1944). W sierpniu 1944 r. przydzielony do 31 Bazy Lotniczej, od listopada latał z terenu Włoch w składzie 301 dyonu bombowego. Od kwietnia 1945 r. był zastępcą szefa sztabu Naczelnego Wodza do spraw lotnictwa, od października oficerem łącznikowym w dowództwie Polskich Sił Powietrznych. Uzyskał stopień płk. pil. W roku 1946 został zdemobilizowany.

11 czerwca 1948 r. powrócił do Polski. Z przyczyn politycznych nie został przyjęty do czynnej służby w komunistycznym Wojsku Polskim. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej został przeniesiony w stan spoczynku.  Zamieszkał w Katowicach. Pracował kolejno: w Przedsiębiorstwie Mechanizacji Budowy i Sprzętu Budowlanego w Gliwicach – jako kierownik administracyjno-finansowy, Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego nr 10 w Chorzowie-Batorym, – jako kierownik bazy gospodarczej, Zakładzie Budowy Kolei Piaskowej Chorzów-Batory, Centrali Sprzętu i Transportu Chorzów-Batory, Zakładzie Robót Budowlanych „Wschód” Chorzów-Batory i w szopienickim Zjednoczeniu Instalacji Przemysłowych aż do przejścia na emeryturę.

Zmarł 7 czerwca 1966 r. w Katowicach, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Dąbrowie Górniczej-Gołonogu.

Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości oraz brytyjskim orderem Imperium Brytyjskiego 4 kl.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1937
Źródła

H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908-1914, Warszawa 1933; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; „Monitor Polski” nr 64/1937; J. Pawlak, Pamięci lotników polskich 1918-1945, Warszawa 1998; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.