Mieczysław Jan Gębarowicz

Urodził się 17 grudnia 1893 r. w Jarosławiu. Syn Teofila (zob.) i Bronisławy ze Smolków (zob.). Brat Tadeusza (zob.) i Stanisława Wojciecha (zob.).

Ukończył gimnazjum w Buczaczu (1912 r.), po czym podjął studia na Wydz. Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego.

Od 1907 r. należał do „Zarzewia”. W 1909 r. był delegatem z Buczacza na zjazd regionalny Organizacji Młodzieży Narodowej Zarzewiackiej w Stanisławowie, zaś 2 lutego 1910 r. w tym charakterze uczestniczył w I ogólnym zjeździe młodzieży niepodległościowej szkół średnich we Lwowie. Był organizatorem Młodzieży Niepodległościowej Zarzewiackiej oraz (w roku szkolnym 1910-1911) instruktorem Oddziałów Ćwiczebnych (tajnej drużyny skautowej) w Buczaczu. W latach 1912-1914 członek Komisji Wychowania Państwowego Tajnej Polskiej Szkoły Państwowej we Lwowie oraz jej delegat do Czortkowa (1912-1913), Trembowli, Tarnopola i Buczacza (1913-1914).

W 1915 r. powołany do armii austro-węgierskiej, służył w niej do 1918 r.

Od 1918 r. uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom oraz w walkach z nimi na terenie wschodniej Małopolski. Następnie w rezerwie.

Od 1920 do 1922 r. był asystentem w katedrze historii Polski Uniwersytetu Jana Kazimierza. W 1921 r. ukończył studia, uzyskując doktorat. Od 1922 r. pracował w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie. Jednocześnie był asystentem, docentem (od 1927 r.) i prof. tytularnym historii sztuki na Uniwersytecie Jana Kazimierza w tym mieście. Wykładał również historię sztuki na Wydz. Architektonicznym Politechniki Lwowskiej (1923-1938).

Odbył podróże naukowe do Włoch (m.in. pracował w archiwum watykańskim), Francji, Belgii, Hiszpanii, Niemiec i Austrii. Autor licznych prac specjalistycznych. Redaktor „Przewodnika Bibliograficznego”, a od 1938 r. redaktor „Dawnej Sztuki”.

Członek Tow. Naukowego we Lwowie (sekretarz sekcji historii sztuki i kultury), członek komisji historii sztuki PAU, członek korespondent okręgowej komisji konserwatorskiej, członek zwyczajny The Museums Journal w Londynie.

Podczas II wojny światowej po śmierci dyrektora Ossolineum (18 września) do grudnia był jednym z trzech dyrektorów tej placówki. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej (22 czerwca 1941 r.) i zajęciu Lwowa przez Niemców kurator Ossolineum połączonego z Biblioteką Baworowskich ks. Andrzej Lubomirski w tajemnicy mianował go dyrektorem zakładu. Do lipca 1944 r., tj. do ponownego zajęcia Lwowa przez Sowietów, starał się zabezpieczyć i chronić zasoby Ossolineum wywożąc do Krakowa wiele bezcennych zabytków polskiego piśmiennictwa.

Pozostał we Lwowie. W 1946 r. objął stanowisko zastępcy kierownika katedry teorii i historii sztuki Uniwersytetu im. Franki. Dzięki jego staraniom w 1946 i 1947 r. przyczynił się do przekazania wielkiej ilości starodruków, druków i książek ze Lwowa do Wrocławia. Chcąc chronić zbiory Ossolineum przyjął obywatelstwo sowieckie. W lutym 1950 r. zwolniony ze stanowiska jako element niepożądany. Pracował potem

jako bibliotekarz w różnych lwowskich instytucjach. W 1962 r. otrzymał nominację na starszego pracownika naukowego, lecz jeszcze w tym samym roku z powodu wydania w Polsce książki o lwowskich dziełach sztuki został przeniesiony na emeryturę. Współpracował z polskimi instytucjami naukowymi, za co otrzymał od władz sowieckich zakaz możliwości korzystania z zasobów bibliotecznych Ossolineum. Uzyskał przydomek Papieża Polonii lwowskiej.

Zmarł 2 września 1984 r. we Lwowie. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Odznaczony Medalem Niepodległości i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Jest patronem auli w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu, jego pamięci poświęcono tablicę na budynku przy ul. Senatorskiej 9 we Lwowie.