Bojownikom niepodległości

Mieczysław Wojciech Szczęsny Jastrzębowski

(1890–po 1934)

Urodził się 12 lipca 1890 r. w Warszawie. Syn Szczęsnego, etnografa i archeologa, i Marii z Czarneckich.

Początkowo kształcił się w domu, a następnie w gimnazjum w Radomiu, z którego po strajku szkolnym (1905 r.) został wydalony. Naukę kontynuował w szkole handlowej, którą ukończył w 1910 r. Wyjechał wówczas do Leodium w Belgii, gdzie przez trzy lata studiował chemię. Następnie przeniósł się na studia rolnicze do Jamblous. Jesienią 1913 r. przerwał je i powrócił do Warszawy. Tu zapisał się na kursy przemysłowo-rolnicze prof. Józefa Mikułowskiego-Pomorskiego.

W okresie nauki szkolnej i studiów należał do organizacji niepodległościowych młodzieży. Był członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich („Pet”), a potem do „Zetu” i „Kół Braterskich”. Podczas pobytu w Belgii należał do zarządu zjednoczenia Towarzystwa Młodzieży Polskiej Zagranicą. Jako należał do „Kół Braterskich” należał do kierowników akcji bojkotu szkół rosyjskich, prowadzoną przez „Zet”. Był jednym z ostatnich redaktorów konspiracyjnego pisma dla młodzieży szkolnej „Dla Polski”.

W czasie I wojny światowej mieszkał w Radomiu, gdzie z matką wydawał prolegionową „Gazetę Radomską”. Wspierał działalność Centralnego Komitetu Narodowego. W 1917 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie przez władze „Zetu” został skierowany do pracy redakcyjnej w organie PSL-Wyzwolenie pod taką nazwą.

Należał do Narodowego Związku Robotniczego. Był członkiem Warszawskiego Zarządu Okręgowego, publikował w jej pismach. W październiku 1917 r. odwołany przez NZR ze związku.

Pod koniec I wojny światowej wstąpił na zorganizowane przy Uniwersytecie Warszawskim wyższe kursy mające przygotowywać kadrę polskiej administracji. Następnie wyjechał do Lublinie, gdzie podjął pracę zawodową jako sekretarz dyrektora Oddz. Lubelskiego Towarzystwa Przemysłowców Antoniego Olszewskiego. Od tej pory pracował w tym towarzystwie, przekształconym z czasem w Centralny Związek Przemysłu Polskiego. Był kierownikiem wydziału pracy. Z ramienia pracodawców brał udział w pracach wielu instytucji związanych z prawami socjalnymi.

Należał do Komisji dla badania wzrostu kosztów utrzymania przy Głównym Urzędzie Statystycznym, uczestniczył w Głównej Radzie Statystycznej, w Zarządzie Głównym Funduszu Bezrobocia i jego Komisji Odwoławczej, w Radzie Ubezpieczeń Społecznych, w Radzie Ochrony Pracy, w Radzie Tymczasowej Zakładu Ubezpieczeń od Wypadków we Lwowie, w Komisji Organizacyjnej (potem w Komisji Rewizyjnej) Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, w Zarządzie i Radzie Kasy Chorych m.st. Warszawy.

Podczas II wojny światowej we wrześniu 1939 r. mianowany przez prezydenta Stefana Starzyńskiego komisarzem Ubezpieczalni Społecznej w Warszawie. W czasie oblężenia miasta kierował zakładaniem punktów sanitarnych. Po kapitulacji załogi stolicy (28 września) pracował w Ubezpieczalni, skąd ruchło został usunięty przez Niemców. Później pracował jako p.o. dyrektora w Radzie Głównej Opiekuńczej. Starał się pomagać ludno,ści żydowskiej. Na zlecenie Delegatury Rządu RP na Kraj opracowywał materiały dotyczące strat Polski w dziedzinie ubezpieczeń. 15 listopada aresztowany przez Niemców. Osadzony w wiuęzieniu na Pawiaku, skąd w połowie stycznia 1943 r. został wywieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku.

Zmarł 28 lub 29 lutego 1943 r. w obozie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i złotym Krzyżem Zasługi.

Żonaty (od 1918 r.) z Józefą N., miał syna Wojciecha, który zginął w 1942 r. w obozie koncentracyjnym w Auschwitz.

Źródła

Z. Landau, w: Polski Słownik Biograficzny t. XI/1964–1965; „Monitor Polski” nr 27/1934.