Bojownikom niepodległości

Otton Laskowski

(1892-1953)

laskowski ottonUrodził się 23 marca 1892 r. w majątku Paduń na Syberii. Syn Wacława Jacka, inżyniera, i Marii Joanny z Missunów.

Ukończył gimnazjum w Troicku (1910 r.), a następnie studiował na Wydz. Mechanicznym politechniki w Petersburgu.

Członek Zw. Walki Czynnej.

W czasie I wojny światowej od grudnia 1914 r. w armii rosyjskiej. Ukończył Pawłowską Szkołę Wojskową w Piotrogrodzie. Jako chor.piech. od maja 1915 r. był dowódcą komp. Finlandzkiego Pułku Lejbgwardii. 22 lipca ciężko ranny w bitwie pod Jowniunami koło Wilna. 18 maja 1916 r. awansował na ppor. piech.

Po rewolucji lutowej w Rosji (1917 r.) brał udział w organizowaniu Zw. Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie. Następnie był organizatorem i dowódcą 1 samodz. komp. Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego. Potem w I Korpusie Polskim w Rosji. W październiku 1918 r. powrócił do kraju. Uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w listopadzie tego roku, po czym wstąpił do WP.

Jako dowódca komp. 21 pp brał udział  walkach z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim. Z powodu odnowienia się ran w listopadzie odjechał na tyły do Warszawy. W maju 1920 r. ukończył II Kurs Pedagogiczny dla Oficerów. Od lipca w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym. 21 grudnia awansował na por. piech.

Zweryfikowany jako kpt. dz. nauk.-ośw. z 1 czerwca 1919 r. i awansowany 15 sierpnia 1924 r. na mjr. dz. nauk.-ośw., od 5 listopada 1927 r. służył w Wojskowym Biurze Historycznym. Był kierownikiem samodz. referatu, a potem szefem wydz. wojen dawnych. Redaktor naczelny Encyklopedii Wojskowej, pierwszej polskiej encyklopedii wojskowości (1930-1939). Od 1929 do 1938 r. redagował „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. Wykładał historię wojskowości na różnego rodzaju kursach dla oficerów. W 1936 r. organizator działu polskiego na wystawie wojskowej w Paryżu. W 1939 r. jako ekstern obronił pracę magisterską z historii na Uniwersytecie Warszawskim.

Jak pisał we wniosku odznaczeniowym płk dypl. Bronisław Rakowski, Zorganizował i zapoczątkował w naszej armii prace historyczno-wojskowe tyczące dziejów wojen i wojskowości polskiej do r. 1863. Zarówno w armii, jak i wśród społeczeństwa cywilnego oraz w sferach naukowych jest znany jako jeden z najwybitniejszych uczonych w tej gałęzi wiedzy. Jest powołany jako członek do całego szeregu poważnych towarzystw naukowych. Jegopraca przyczyniła się do wykształcenia szeregu pracowników naukowych i wykładowców wojskowych tej dziedziny wiedzy historycznej. Jego prace naukowe ogłoszone drukiem wybitnie przyczyniły się do wyjaśnienia wielu kwestii z dziedziny dawnej wojskowości polskiej.

Członek Komisji Historycznej PAU, członek Zarządu Głównego Polskiego Tow. Historycznego i Warszawskiego Tow. Miłośników Historii. Współpracownik sekcji obwarowań stałych w Zakładzie Architektury Polskiej. Autor licznych prac specjalistycznych, należał do autorów Ilustrowanej Encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego.

24 sierpnia 1939 r. został komendantem kwatery głównej 8 DP.

Podczas II wojny światowej w czasie kampanii 1939 r. 9 września został szefem Wojskowego Biura Historycznego. Na tym stanowisku ewakuował biuro i archiwum z Brześcia nad Bugiem przez Pińsk, Łuniniec, Sarny i Równe doDubna oraz Złoczowa. Po agresji sowieckiej z 17 września przeszedł do Rumunii, gdzie został internowany. Był szefem sztabu Dowództwa Obozów WP. Następnie zbiegł z internowania i przedostał się do Francji. Tam w lutym 1940 r. objął stanowisko szefa Wojskowego Biura Historycznego. Po upadku Francji w czerwcu 1940 r. ewakuowany do Wlk. Brytanii. Od tego miesiąca pełnił obowiązki szefa propagandy i oświaty 1 Korpusu Polskiego w Szkocji. Od 31 marca 1942 r. zastępca szefa gabinetu Naczelnego Wodza i ministra Spraw Wojskowych i jednocześnie kierownik referatu historycznego. 13 marca 1942 r. powierzono mu kierownictwo referatu propagandy i oświaty w Polskim Biurze Wojskowym (Komendzie Placu). Po zakończeniu wojny od września 1946 r. zajmował się oświatą w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Zdemobilizowany w 1948 r., zamieszkałw Wlk. Brytanii. W latach 1948-1952 redagował „Teki Historyczne”. Utrzymywał się m.in. z lekcji śpiewu.

Zmarł 11 listopada 1953 r. w Londynie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu St. Mary`s.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi z mieczami, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi, srebrnym Wawrzynem Akademickim PAL, bułgarskim orderem św. Aleksandra 4 kl., francuską Legią Honorową 5 kl. i Palmami Akademickimi, szwedzkim orderem Miecza 4 kl.

Żonaty (od 26 XII 1917) z Marią Seewald, miał z nią córkę Helenę Franciszkę (ur. 1919) oraz synów Wacława Bogodara (ur. 1920) i Jerzego Ottona (ur. 1925-1943), poległego w partyzantce na Podlasiu.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 167/1932
Źródła

Encyklopedia Wojskowa t. IV, Warszawa 1934; L. Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985; K. Grodziska, Polskie groby na cmentarzach Londynu, Kraków 1995; S. Herbst, w: Polski Słownik Biograficzny t. XVI/1971; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 167/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; A. Tuliński, Oficerowie Biura Historycznego i Wojskowego Biura Historycznego w latach 1922-1939 (część 2), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” nr 2/2020.