Bojownikom niepodległości

Paweł Ossowski

(1878–1939)

Paweł OssowskiUrodził się 9 grudnia 1878 r. w Śliwicach pow. Tuchola. Syn Józefa i Katarzyny z Galikowskich.

W roku 1900 kończył gimnazjum w Chełmnie, gdzie w latach 1897–1990 należał do Towarzystwa Filomatów. Studiował prawo, ekonomię i filozofię na uniwersytetach: w Berlinie, Monachium i Bonn, uzyskując w roku 1904  doktorat praw.  Należał do Towarzystwa Naukowego w Berlinie. W latach 1900–1901  prowadził tajną szkołę języka polskiego w tym mieście. Od 1 października 1903 r. odbywał obowiązkową służbę wojskową w armii niemieckiej w charakterze jednorocznego ochotnika. W latach 1905–1909 pracował jako referent sądowy w Kolonii. Od roku 1910 był adwokatem w Chełmnie. Działacz narodowy i społeczny. Od roku 1912 wicepatron Związku Towarzystw Ludowych na Prusy Zachodnie, członek Towarzystwa Pomocy Naukowej i Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Od 1910 r. członek i do 1920 r. prezes Towarzystwa Czytelni Ludowych w Chełmie. Inicjator i współzałożyciel spółki budowlanej w Chełmnie.

Za publiczne wystąpienia w języku polskim był wielokrotnie karany przez władze niemieckie.

Po wybuchu I wojny światowej zmobilizowany do armii niemieckiej. Był ciężko ranny. Awansował do stopnia por.

W listopadzie 1918 r. był współzałożycielem i II przewodniczącym Rady Robotniczo-Żołnierskiej w Chełmnie. Prezes Powiatowej Rady Ludowej, od 1919 r. należał do tajnej Organizacji Wojskowej Pomorza..

Od sierpnia 1919 r. polski delegat powiatowy przy starostwie i od 22 stycznia 1920 do 31 lipca 1922 r. pierwszy starosta chełmiński. Ekspert rządu polskiego w sprawach prawniczych i administracyjnych w trakcie rokowań w Berlinie dotyczących przejęcia części Pomorza przez Polskę. Wicemarszałek Tymczasowego Pomorskiego Wydz. Krajowego, członek Rady Aprowizacyjnej i Rady Ustawodawczej przy Ministerstwie b. Dzielnicy Pruskiej. Przewodniczący Związku Elektryfikacji pow. Chełmno, Świecie i Toruń, członek rady nadzorczej Elektryfikacji Krajowej „Gródek”. Zweryfikowany jako por.  rez. piech. z 1 czerwca 1919 r. W latach 1922–1934 pracował jako adwokat i notariusz w Toruniu, od roku 1935 jako adwokat. Członek Izby Adwokackiej i Sądu Najwyższego ds. dyscyplinarnych adwokackich. Współorganizator Związku Ludowo–Narodowego na Pomorzu, w latach 1925–1928 wiceprezes jego Rady Wojewódzkiej. Po przewrocie 1926 r. był współorganizatorem Związku Pomorskiego. Potem członek Stronnictwa Narodowego (1928–1929 przewodniczący Rady Wojewódzkiej).

W roku 1928 wybrany na senatora RP z województwa pomorskiego z Listy Katolicko-Narodowej.  Należał do klubu Związku Ludowo–Narodowego. Mandat senatora piastował do 1930 r.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. aresztowany przez Niemców. Osadzony w więzieniu w Toruniu (tzw. okrąglak), a następnie w Forcie VII. Wykorzystywany do przymusowych robót przy moście na Wiśle w Toruniu. Rozstrzelany 28 października 1939 r. w Barbarce koło Torunia.

Żonaty (od 19 października 1913) z Pelagią Franciszką Batke, synowie Adam Stefan (ur. 1918), Lech Aleksander Edward (ur. 1920) i Tadeusz Wojciech Szczęsny (ur. 1922).

Jest wymieniony na tablicy poświęconej senatorom poległym podczas II wojny światowej w Senacie RP .

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i orderem Polonia Restituta 4 kl.                          

Źródła

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” 1938, nr 140; K. Przybyszewski, Toruński Słownik Biograficzny, t. 2, ToMiTo UMK Toruń 2000.; D. Mycielska, J.M. Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej. Słownik biograficzny t. IV, Warszawa 2009; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934.