Bojownikom niepodległości

Piotr Bartak

(1890–1939)

Urodził się 12 czerwca 1890 r. w Lubaczowie pow. Jarosław. Syn Jana i Zofii z Furów.

Ukończył szkołę realną w Jarosławiu, po czym podjął studia na politechnice w Pradze.

Przed wojną należał do jednej z organizacji paramilitarnych (zapewne Zw. Strzeleckiego lub „Sokoła”).

W czasie I wojny światowej od 1 sierpnia do 5 września 1914 r. dowodził plut. w komp. strzeleckiej z Jarosławia ps. „Osiecki”. Potem został uczniem szkoły podchorążych LP w Krakowie i Marmaros-Sziget. Po rozwiązaniu szkoły w końcu października objął dowództwo plut. w 16 komp. 3 pp LP. Uczestniczył w całej kampanii wojennej pułku. Dowodził plut. w 4 komp. (od 15 marca 1915), 1 komp. (od czerwca), 6 komp. (od lutego 1916), w czerwca 1916 r. objął funkcję adiutanta III baonu. 9 sierpnia 1915 r. otrzymał stopień chor. piech. Podczas bitwy pod Kościuchnówką 5 lipca 1916 r. dostał się do niewoli rosyjskiej w okolicy Wołczecka.

Po uwolnieniu dotarł do II Korpusu Polskiego i od 28 lutego do 12 maja 1918 r. był adiutantem 15 pstrz. Z dniem 1 marca otrzymał stopień ppor. piech. Po bitwie z Niemcami pod Kaniowem przedostał się do Moskwy, gdzie w okresie od czerwca do sierpnia zajmował stanowisko adiutanta polskiego komendanta placu mjr. W. Czumy. Aresztowany przez bolszewików, od sierpnia do października przebywał w więzieniu w Saratowie. Zwolniony, powrócił do kraju.

Od 15 grudnia był referentem Orde de Bataille w Oddz. I Naczelnego Dowództwa, następnie adiutantem sztabowym (od 2 lipca 1919) i kierownikiem wydz. O. de B. w Naczelnym Dowództwie (od 1 grudnia). 1 grudnia otrzymał stopień por. piech. Od 15 maja 1920 r. służył w Sztabie Generalnym i 15 lipca awansował na mjr. piech. ze starszeństwem z 1 kwietnia.

Po zakończeniu działań wojennych 1 stycznia 1921 r. objął stanowisko szefa sekcji organizacyjnej Oddz. I sztabu Naczelnego Wodza, a 28 kwietnia kierownika referatu O. de B. Oddz. I sztabu MSWojsk. Zweryfikowany jako mjr piech. z 1 czerwca 1919, w okresie od 1 listopada 1921 do 15 października 1922 uczęszczał na I kurs doszkalający WSWoj w Warszawie. Po jego ukończeniu wyznaczono go na szefa sztabu 22 DPG. Po przewrocie majowym 23 października 1926 r. przydzielony do pracy w GISZ, objął stanowisko I oficera sztabu Inspektoratu Armii w Toruniu. 1 stycznia 1928 r. awansował na ppłk. SG piech. Wyznaczony 16 stycznia 1931 r. na zastępcę dowódcy 35 pp, od 2 marca 1932 r. dowodził pułkiem KOP „Wołożyn”. Od 26 listopada 1935 r. był szefem sztabu OK nr IV w Łodzi. 1 stycznia 1936 r. awansowany na płk. dypl. piech. Funkcję tę sprawował do wojny.

Podczas kampanii 1939 r. 13 września wyznaczono go na kwatermistrza improwizowanej Armii „Lublin”. Wobec braku kontaktu ze sztabem funkcji tej nie objął, lecz 14 września został dowódcą obrony Lublina. Po opuszczeniu miasta (noc z 16 na 17 września) i dołączeniu do 10 DP 17 września otrzymał stanowisko dowódcy jej piechoty dywizyjnej.

Poległ 18 września 1939 r. podczas ostrzału artyleryjskiego przy wjeździe do wsi Siedliszcze. Pochowany w zbiorowej mogile na cmentarzu w Siedliszczu.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.

Żonaty, miał syna Andrzeja (ur. 15 III 1920) i córkę Wandę (ur. 29 I 1927).

Źródła

CAW, akta personalne 4394; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 4, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2012; L. Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1986; Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej t. I, Pruszków 1993; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 132/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.