Robert Oszek

Urodził się 30 maja 1895 r. w Zaborzu (obecnie część Zabrza). Syn Jerzego, robotnika, i Katarzyny z Danchów.

Uczył się w szkole realnej w Gliwicach. W 1909 r. uciekł z domu, po czym przyjechał do Hamburga, gdzie w 1910 r. podjął pracę na statku wielorybniczym „Olaf II”. Pracował na nim przez dwa lata, dochodząc do funkcji I harpunnika.

Od 1 października 1912 r. kształcił się w szkole marynarki w Mürwick pod Flensburgiem. W 1913 r. został przydzielony na lekki krążownik SMS „Bremen”. Podczas pobytu okrętu w Meksyku brał udział w tłumieniu strajku robotników przemysłu naftowego. Za wypuszczenie kilku zatrzymanych został skazany na karę aresztu i degradację. Po powrocie do Niemiec pełnił służbę na okrętach szkolnych „Hertha” i „Kaiserin Augusta”.

Podczas I wojny światowej przydzielony do załogi torpedowca, a po jego zatopieniu do krążownika pancernego SMS „Blücher”, służył na nim do jego zatopienia (24 stycznia 1915 koło Doggerbank); uratował się jako jeden z nielicznych. Awansowany do stopnia bosm., został skierowany do szkoły nawigacyjnej w Altonie. Po jej ukończeniu objął funkcję oficera pokładowego i od końca 1917 r. dowódcy torpedowca „D–8”, którym dowodził do końca wojny.

10 listopada 1919 r. jako ppor. mar. wstąpił do Polskiej Marynarki Wojennej. Początkowo służył w Porcie Wojennym w Toruniu, a od wiosny 1920 r. we Flotylli Pińskiej. Brał udział w wojnie z bolszewikami. Był st. oficerem statku pancernego „P–1” i oficerem artylerii. 11 czerwca, po zniszczeniu w Kijowie statku przez załogę, wycofywał się z oddziałem por. mar. Borysa Mohuczego. 17 sierpnia został dowódcą monitora „Mozyrz”. 19 lutego 1921 r. awansował na por. mar. i został urlopowany.

Skierowany na Górny Śląsk, 27 lutego zgłosił się w Dowództwie Obrony Plebiscytu. Uczestnik III powstania śląskiego. Na początku maja utworzył oddział szturmowy złożony z byłych marynarzy i wyposażony w dwa improwizowane samochody pancerne. Na jego czele brał udział w walkach między innymi o Górę św. Anny. 4 czerwca dowodził oddziałem, który stłumił bunt w dowództwie Grupy „Wschód”. Po zakończeniu powstania został komendantem głównym konspiracyjnej Organizacji „P”, której celem była ochrona polskich placówek i instytucji do momentu ich przejęcia przez władze polskie. Pełnił ją do czerwca 1922 r., po czym powrócił do Marynarki Wojennej.

Zweryfikowany jako kpt. mar. z 1 czerwca 1919 r., pozostawał w stanie niecznynnym, po czym 31 marca 1924 r. został przeniesiony do rezerwy.

Od 1922 r. pracował jako kierownik Hurtowni Tytoniowej Związku Powstańców Śląskich w Katowicach, a potem był akcjonariuszem Rejonowej Hurtowni Tytoniowej związku w Królewskiej Hucie.

Należał do Związku Powstańców Śląskich (prezes Grupy Katowice–Centrum, wiceprezes zarządu powiatowego, członek komendy głównej) i od 1928 r. założonego przez siebie Związku b. Marynarzy Powstańców Śląskich, którego był prezesem. Działał w katowickim oddziale Ligi Morskiej i Rzecznej (potem: Ligi Morskiej i Kolonialnej).

Zmarł 13 kwietnia 1938 r. w Katowicach i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Garnizonowym przy ul. Zgrzebnioka.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Jest patronem Zespołu Szkół Integracyjnych nr 1 w Katowicach i ulicy w Zabrzu, chorągiew katowicka ZHP organizuje doroczny wiosenny spływ wodny szlakami jego walk.