Roman Lutman

Urodził się 31 lipca 1897 r. we Lwowie. Syn Franciszka, rzemieślnika, i Ludwiki z Mandryków.

Członek skautingu i „Zarzewia”. Uczestnik I kursu Tajnej Polskiej Szkoły Państwowej we Lwowie (1-7 lipca 1912). Od 1913 r. należał do oddziału wywiadowców skautowych przy I Polskiej Drużynie Strzeleckiej we Lwowie.

Studiował historię i geografię na Uniwersytecie Lwowskim, równocześnie (od 1 marca 1917 r.) pracując we lwowskim Archiwum Krajowym Akt Grodzkich i Ziemskich.

Od 2 listopada 1918 r. w stopniu szer. brał udział w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom. Należał do załogi odcinka I (pododcinek Wulka). Ranny 4 listopada.

W czerwcu 1920 r. przybył na Górny Śląsk. Pracował w Polskim Komitecie Plebiscytowym i z jego ramienia redaktorem „Katolika”. Brał udział w II (1920) i III (1921) powstaniu śląskim. W czasie III powstania służył w wydz. prasowym Grupy „Wschód” i pracował w redakcji „Powstańca”. Potem był referentem prasowym dowództwa tej grupy. Pod koniec 1921 r. powrócił do Lwowa.

Ukończył Wydz. Filozoficzny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, uzyskując doktorat (1921 r.).

W listopadzie 1923 r. wysłany do Gdańska, by tam jako asystent państwowego archiwum pomorskiego i następnie jako zastępca komisarza Rządu Polskiego dla podziału archiwum państwowego w Gdańsku pracować nad ich podziałem. Pod koniec pobytu w Gdańsku, jako pracownik Komisariatu Generalnego RP pisał do „Baltische Presse”, „Dziennika Berlińskiego” „Gazety Gdańskiej”, warszawskiej „Epoki”, „Głosu Prawdy”, krakowskiego „II Kuriera Codziennego” i „Nowego Kuriera Polskiego”, „Kuriera Lwowskiego”. Od marca do lipca 1924 r. redaktor „Nowin Codziennych” w Opolu. W grudniu 1926 r. został zastępcą, a następnie redaktorem naczelnym „Dziennika Lwowskiego”.

W styczniu 1928 r. zamieszkał w Katowicach. Pracował kolejno jako kierownik w biurze prasowym Głównego Komitetu Wyborczego Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy, w Zw. Obrońców Kresów Zachodnich (od 1928 r.), jako referent prasowy w Urzędzie Województwa Śląskiego (od 1929 r.) oraz był kierownikiem (potem dyrektorem) biblioteki Sejmu Śląskiego. Jednocześnie współpracował z „Dziennikiem Berlińskim” „Strażnicą Zachodnią” i „Polskim Zachodem”, w których rozważał zagadnienia kwestii niemieckiej na Śląsku. Na początku 1931 r. na krótki okres czasu zajmował stanowisko zastępcy kierownika okręgu i referenta prasowego w Zw. Obrony Kresów Zachodnich. Od marca 1931 r. generalny sekretarz i kierownik działu informacji naukowych oraz wicedyrektor Instytutu Bałtyckiego w Toruniu, od kwietnia 1934 r. do września 1939 r. dyrektor Instytutu Śląskiego w Katowicach.

Pracował społecznie w Polskim Zw. Zachodnim, Tow. Rozwoju Ziem Wschodnich, w Zw. Seniorów Zw. Polskiej Młodzieży Demokratycznej i Organizacji Młodzieży Narodowej.

Podczas II wojny światowej przebywał we Lwowie, a od 1942 r. w Warszawie, gdzie jako „Witkowski” i „Ossowski” kierował konspiracyjnym instytutem. W styczniu 1945 r. zorganizował działalność Instytutu Śląskiego w Krakowie, a w lutym w Katowicach. Kierował placówką do jej likwidacji w 1948 r.

W latach 1948-1949 kierował Instytutem Śląskim we Wrocławiu, stanowiącym filię Instytutu Zachodniego. Następnie (1950-1957) pracował w bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. W 1955 r. uzyskał tytuł docenta. Od 9 maja 1957 r. dyrektor Instytutu Śląskiego w Opolu. Od 1 kwietnia 1963 r. pozostawał na emeryturze. Autor licznych prac specjalistycznych z zakresu historii Lwowa, Pomorza i Śląska.

Pełnił funkcję przewodniczącego Komitetu dla Spraw Instytutów Regionalnych i Regionalnych Ośrodków Naukowych przy Wydziale I PAN. Był członkiem honorowym Instytutu Zachodniego w Poznaniu, Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego i Instytutu Śląskiego w Opolu.

W latach 1953-1955 z ramienia Stronnictwa Demokratycznego był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej.

Zmarł 27 stycznia 1973 r. we Wrocławiu i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym (Osobowickim) pole 24.

Odznaczony Medalem Niepodległości, srebrnym Wawrzynem Akademickim PAL, w PRL otrzymał order Sztandaru Pracy 2 kl., Odrodzenia Polski 4 i 5 kl. oraz złoty Krzyż Zasługi.

Żonaty z Marią Kokoszyńską.