Bojownikom niepodległości

Romuald Jarmułowicz

(1877–1944)

Romuald JarmułowiczUrodził się 4 sierpnia 1877 r. w Bujnach pow. Piotrków. Syn Władysława, rolnika, i Franciszki z Bływczyków.

W 1898 r. w stopniu st. felczera ukończył Szkołę Felczerów Cywilnych w Warszawie.

Następnie pracował w Szpitalu Dzieciątka Jezus, a od 1898 r. w Szpitalu św. Ducha. W 1904 r. został felczerem na Kolei Nadwiślańskiej, skąd po sześciu miesiącach przeniósł się do Częstochowy i podjął pracę w szpitalu huty „Raków” B. Hantkego.

Od 1898 r. należał do PPS ps. „Smyk”. W okresie rewolucji 1905 r. leczył rannych członków Organizacji Bojowej PPS. Uczestniczył w pracach Komitetu Dzielnicowego partii na Rakowie. Po rozłamie w PPS (listopad 1906 r.) należał do PPS-Frakcji Rewolucyjnej.

Od września 1906 r. należał do Towarzystwa Szerzenia Wiedzy w Częstochowie, w ramach którego prowadził kurs dla analfabetów. W końcu tego roku wyjechał do Aszchabadu, gdzie do 1908 r. był felczerem na Kolei Środkowoazjatyckiej. Następnie powrócił do Częstochowy i do 1914 r. pracował w Szpitalu Kolei Herbsko-Kieleckiej. W tym czasie ukończył trzymiesięczny kurs bakteriologiczny oraz kursy uzupełniające w Petersburgu (październik 1913 r.). W latach 1914–1917 pracował w szpitalu dla chorych wenerycznie w Częstochowie.

W czasie I wojny światowej jako przedstawiciel Polskiej Organizacji Narodowej od września do listopada 1914 r. uczestniczył w akcji werbunkowej na rzecz Legionów Polskich. Wspólnie ze Stanisławem Honigwillem uczestniczył do końca tego roku w odbudowie PPS-Frakcji Rewolucyjnej w Częstochowie. Od 1914 r. należał do POW. W kwietniu 1917 r. wybrany do Rady Miejskiej w Częstochowie. 15 lutego 1918 r. był organizatorem manifestacji przeciwko traktatowi brzeskiemu na placu pod Jasną Górą. Aresztowany w nocy przez władze niemieckie, został skazany na karę śmierci, zamienioną na 10 lat ciężkiego więzienia. Karę odbywał w twierdzy magdeburskiej, a potem w modlińskiej. Po rewolucji w Niemczech w listopadzie został uwolniony.

14 listopada 1918 r. powrócił do Częstochowy i 18 listopada został członkiem Komitetu Wykonawczego Częstochowskiej Rady Robotniczej, zaś 25 listopada nadburmistrzem Częstochowy. Funkcję tę sprawował do wyborów burmistrza (9 marca 1919 r.).

Od maja pracował jako felczer na oddziale chirurgicznym Szpitala Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie.

W sierpniu był współzałożycielem Związku Zawodowego Felczerów i Akuszerek pow. częstochowskiego, radomskiego i piotrkowskiego. Od stycznia do połowy maja 1921 r. sprawował funkcję sekretarza Okręgowej Rady Klasowych Związków Zawodowych w Częstochowie, a następnie członka egzekutywy Okręgowego Komitetu Robotniczego. Z ramienia PPS współtworzył i od października 1920 r. kierował Wydziałem Wychowania Dziecka i Opieki nad nim (potem: Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci).

Jednocześnie w latach 1919–1920 był członkiem zarządu Robotniczego Stow. Spożywców „Wyzwolenie”, a po jego przyłączeniu się do Stow. Spożywców „Jedność” był w latach 1923–1931 członkiem komisji rewizyjnej. W lipcu 1927 r. uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie Spółdzielczym w Sztokholmie. W kwietniu 1932 r. ustąpił z Rady Nadzorczej „Jedności” i z grupą działaczy utworzył Komitet Ratowania „Jedności”.

W czerwcu 1924 r. wszedł do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Częstochowie (do 1928 r.), a od maja 1925 r., po jej zawieszeniu, został zastępcą zarządcy komisarycznego.

Jako zastępca senatora 16 lutego 1927 r. po śmierci Leona Misiołka zajął jego miejsce. Godność tę piastował do 1928 r.

W październiku 1927 r. z listy PPS wszedł w skład Rady Miejskiej Częstochowy, która 19 listopada wybrała go na prezydenta miasta. Stanowisko to zajmował do 7 listopada 1930 r. Jednocześnie w Zarządzie Miasta kierował wydziałem opieki społecznej i szpitalnictwa, a także był przewodniczącym Miejskiego Komitetu WF i PW.

Od 1926 r. był też członkiem zarządu oddziału częstochowskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego.

Działacz PPS, w lutym 1931 r. przeszedł do PPS d. Frakcji Rewolucyjnej. Wkrótce został przewodniczącym Zarządu Związku Zawodowych w Częstochowie.  Od 1933 r. należał do BBWR i sprawował funkcję członka zarządu jej organizacji w tym mieście. Należał do Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika Marszałka J. Piłsudskiego w Częstochowie.

Po kampanii 1939 r. zamieszkał w Warszawie.

Zmarł w 1944 r., prawdopodobnie w czasie powstania warszawskiego.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl. i Krzyżem Walecznych.

Żonaty z Kazimierą Gostomską, miał z nią synów Wacława i Radosława (1906–1944).

Źródła

A. Artymiak, w: Polski Słownik Biograficzny t. X z 1962–1964; J.B. Gliński, Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej t. 3, Warszawa 2003; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; A.K. Kunert, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; „Monitor Polski” nr 287/1931; D. Mycielska, J.M. Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000.