Bojownikom niepodległości

Stanisław Anczyc

(1868–1927)

Stanisław AnczycUrodził się w 1868 r. w Warszawie. Syn Władysława Ludwika (1823–1883), pisarza, i Tekli (1820–?) z Bryniarskich.

Ukończył niższe i średnie szkoły w Krakowie, maturę uzyskał w 1885 r. Podjął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej, gdzie w roku 1889 uzyskał dyplom inżyniera. Po odbyciu praktyki w fabryce E. Twerdy`ego w Bielsku oraz obowiązkowej służby wojskowej w charakterze jednorocznego ochotnika w austro–węgierskiej marynarce w Poli, w roku 1891 objął stanowisko asystenta przy Katedrze Technologii Mechanicznej Politechniki Lwowskiej. Po trzech miesiącach pracy otrzymał stypendium galicyjskiego Wydziału Krajowego. W związku z tym wyjechał do Wiednia, gdzie odbył półroczny kurs farbiarstwa wełny w Technologicznym Muzeum Przemysłowym. Potem był na trzymiesięcznej praktyce w fabryce sukna F. Strzygowskiego w Bielsku, odbył półroczny kurs tkactwa w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku oraz 4. miesięczną praktykę w fabryce koców wełnianych A. Löwego i S–ki w Klein Barna na Morawach. W roku 1893 był współtwórcą, następnie przez 10 lat kierownikiem Krajowej Szkoły Sukienniczej w Rakszawie koło Łańcuta. Równocześnie przeprowadził budowę fabryki sukna i koców „Rakszawa”, będąc jej dyrektorem technicznym. W roku 1902 doktoryzował się na Politechnice Lwowskiej. Następnie przez pięć lat był prof. technologii mechanicznej w Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie. W roku 1907 habilitował się na Politechnice Lwowskiej, po czym wyjechał na studia uzupełniające do Niemiec na Politechnikę w Charlottenburgu. Równocześnie pracował w zakładzie badania materiałów w Gross–Lichterfelde,w oddziale badań wytrzymałościowych i metalograficznych, następnie w Akademii Górniczo–Hutniczej. Po powrocie do kraju, od 1 października 1908 r. objął zastępstwo Katedry Technologii Mechanicznej Metali Politechniki Lwowskiej, a 1 stycznia został mianowany prof. zwyczajnym. W latach 1910–1921 należał do komisji administracyjnej, a potem do senatu Politechniki Lwowskiej. W latach 1912–1923 był kuratorem Towarzystwa Bratniej Pomocy Studentów Politechniki Lwowskiej. Jednocześnie od roku 1912 sprawował funkcję dziekana Wydziału Budowy Maszyn. Popierał ruch strzelecki. Należał do Stowarzyszenia Techników Polskich.

Podczas I wojny światowej, w czasie rosyjskiej okupacji Lwowa (1914–1915) sprawował funkcję dziekana Wydziału Budowy Maszyn oraz wiceprezesa komisji egzaminacyjnej. W roku akademickim 1915–1916 był rektorem tej uczelni. Jednocześnie w latach 1911–1918 redaktor „Czasopisma Technicznego”. Od 13 maja 1917 r. Należał do Ligi Niezawisłości Polski we Lwowie. Był członkiem komisji, która zajęła się ułożeniem programu i regulaminu ligi. Później też wchodził w skład jej Komitetu Centralnego. W roku 1917 należał do założycieli Komitetu Szczypiorniańskiego, wspierającego internowanych legionistów. w tym samym  roku został skarbnikiem w Polskiej Organizacji Wojskowej we Lwowie.

Podczas obrony Lwowa przeciwko Ukraińcom od 7 listopada 1918 r. kierował warsztatem elektrotechnicznym, naprawy samochodów oraz kuźnią przy ul. Na Błonie. Ze względu na stan zdrowia na początku 1919 r. zwolniony ze służby. W związku z pogarszającą się sytuacją militarną kraju 14 lipca 1920 r. zgłosił się do Wojska Polskiego. W stopniu szer. przydzielony go do baterii artylerii konnej. 3 sierpnia przeniósł się do załogi pociągu pancernego „Pionier”, w jej składzie uczestniczył w walkach z Rosją bolszewicką na terenie wschodniej Małopolski. Po wojnie zdemobilizowany. Powrócił do pracy naukowej i pedagogicznej.  Metaloznawca, specjalista z zakresu metalografii i technologii metali, autor licznych prac specjalistycznych. Od roku 1923 był członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego we Lwowie oraz od 1924 r. Akademii Nauk Technicznych w Warszawie. Zmarł 2 marca 1927 r. we Lwowie, został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Łyczakowskim.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 3 kl., pośmiertnie otrzymał Krzyżem Niepodległości.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 1, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; W. Mozer, w: Polski Słownik Biograficzny t. I z 1935; „Monitor Polski” nr 156/1931; Obrona Lwowa 1–22 listopada 1918 t. 3, Lwów 1938; J. Piaskowski, w: Słownik Biograficzny Techników Polskich zesz. 1/1989; Służba Ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918, Warszawa 1929.