Bojownikom niepodległości

Stanisław Bac

(1887-1970)
bac stanisławUrodził się 30 marca 1887 r. w Kazimierzy Wielkiej. Syn Macieja i Marii z Pieprzaków. Brat Jana (zob.).
 
Ukończył szkołę powszechną w Proszowicach (1898) i gimnazjum w Krakowie (1905) oraz Wydział Inżynierii Wodnej Politechniki Lwowskiej, uzyskując doktorat.
 
W latach 1912-1914 pracował jako asystent w Akademii Rolniczej w Dublanach.
 
Od 9 lipca 1908 r. należał do Drużyn Bartoszowych. We wrześniu 1909 r. wszedł w skład ich Rady Naczelnej. Organizator wielu drużyn. Był kierownikiem sekcji organizacyjnej (27 kwietnia-31 grudnia 1911 r.), komisarzem chorągwi lwowskiej, zastępcą naczelnika głównego (1911-1912) oraz naczelnikiem głównym (do 31 lipca 1914 r.).
 
Po wybuchu wojny w 1914 r. zarządził mobilizację Drużyn Bartoszowych, po czym wstąpił do Legionu Wschodniego. Po jego rozwiązaniu (21 września) zajmował różne stanowiska społeczne i zawodowe.
 
W 1918 r. należał do niepodległościowej organizacji Polskie Kadry Wojskowe.
 
Od 1 listopada 1918 r. uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom. Był referentem uzbrojenia w Naczelnej Komendzie obrony. Później służył w sztabach różnych armii i frontów. Latem 1920 r. w Małopolskich Oddziałach Armii Ochotniczej. Po wojnie przeniesiony do rezerwy. Z dniem 1 lipca 1925 r. mianowany ppor. rez. sap.
 
Od 1921 do 1926 r. był dyrektorem Miejskiej Szkoły Rzemieślniczej w Olkuszu, po czym w Wiśniowcu organizował Szkołę Rzemieślniczo-Przemysłową. Następnie (1926-1937) adiunkt w katedrze uprawy roli i roślin Politechniki Lwowskiej. W 1930 r. ukończył studia na Wydziale Rolniczo-Lasowym tej uczelni. W 1931 r. uzyskał doktorat nauk technicznych, a potem (1934 r.) habilitację na Wydziale Rolnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Był także kierownikiem działu hydrologii w Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Od 1938 r. był wicedyrektorem instytutu. W 1938 r. zajmował stanowisko dyrektora wojewódzkiego biura Funduszu Pracy w Białymstoku.
 
Pracował społecznie jako prezes Towarzystwa Budowy Szkół oraz przewodniczący okręgu harcerstwa. Należał do Związku Obrońców Lwowa.
 
Podczas II wojny światowej brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach Batalionów Chłopskich. Służył w placówce w Puławach.
 
Po wyparciu Niemców z tych terenów w latach 1944-1945 ponownie wicedyrektor Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Był organizatorem (1945 r.) i do 1946 kierownikiem zakładu melioracji rolnych Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie. W latach 1946-1970 kierował katedrą melioracji i inżynierii rolnej Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. W 1948 r. otrzymał tytuł prof. Od 1951 do 1954 r. dziekan Wydziału Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Wyższej Szkoły Rolniczej. 30 września 1960 r. przeszedł na emeryturę.
 
Od 1958 r. członek korespondent, a od 1961 r. członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.
 
Był członkiem m.in. Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego.
 
Autor ponad 130 publikacji.
 
Zmarł 30 maja 1970 r. we Wrocławiu i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym przy ul. Smętnej.
 
Odznaczony Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Niepodległości, w PRL otrzymał order Sztandaru Pracy 1 kl.
 
Opublikował: Drużyny Bartoszowe w Legionie Wschodnim, w: Drużyny Bartoszowe 1908-1914, Lwów 1939.
 
Żonaty (od 24 VI 1920) z Izabelą Osmołowską, miał syna Stanisława (9 I 1929-18 VII 2013), prof. agrometeorologii.
 
Posiadał doktorat h.c. Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu, jest patronem auli na Wydziale Melioracji Wodnych Uniwersytetu Przyrodniczego (b. WSR) we Wrocławiu
Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; Drużyny Bartoszowe 1908-1914, Lwów 1939; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” 1933, nr 258; Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918 t. 3, Lwów 1939; Rocznik oficerski rezerw 1934; Stanisław Bac. Naukowiec i żołnierz, www.upwr.edu.pl/aktualnosci/stanislaw-bac-naukowiec-i-zolnierz-3478.html [dostęp 4 I 2024].