Bojownikom niepodległości

Stanisław Franciszek Antoni Bałanda

(1885–1948)

Urodził się 13 czerwca 1885 r. w Jeleśni pow. Żywiec. Syn Bronisława i Klementyny z Waligórów.

Ukończył gimnazjum w Krakowie oraz tamtejszą Akademię Handlową, uzyskał absolutorium na Wydz. Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od 1911 r. członek Zw. Strzeleckiego.

W czasie I wojny światowej od sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich. Mianowany 24 grudnia 1914 r. chor. art., a 17 września 1915 r. ppor. art., był oficerem parku amunicyjnego (dowódca pociągu artyleryjskiego nr 1). W okresie od 2 do 16 stycznia 1917 r. przebywał na kursie w Szkole Strzeleckiej Artylerii w Rembertowie.

Po kryzysie przysięgowym w PKP – I oficer baterii haubic. Wzięty do niewoli przez Austriaków podczas przechodzenia II Brygady przez front pod Rarańczą, został internowany w obozie w Szeklencze. Był oskarżonym w procesie legionistów w Marmaros-Sziget (8 czerwca-30 września 1918). Po abolicji procesu wstąpił do PSZ, obejmując referat personalny w jej dowództwie (31 października). 8 listopada awansował na por. art. ze starszeństwem z 12 października. Po rozbrojeniu Niemców automatycznie przeszedł do WP.

Prowadził referat personalny w gabinecie ministra SWojsk. Zweryfikowany jako mjr art. z 1 czerwca 1919, zajmował stanowisko w Biurze Szefa Administracji Armii. Z dniem 15 sierpnia 1924 r. awansował na ppłk. art. Przeniesiony do służby uzbrojenia, służył w Inspektoracie Techniki Uzbrojenia (1928) i w Wojskowym Zakładzie Zaopatrzenia Uzbrojenia w Warszawie (1932). 30 czerwca 1933 r. przeszedł w stan spoczynku.

Mieszkał w Warszawie. Pracował w Obronie Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej, był wiceprezesem okręgu stołecznego Zw. Legionistów Polskich.

Po kampanii 1939 r. przedostał się na zachód. W lipcu 1940 r. skierowany do obozu do Stacji Zbornej Oficerów w Rothesay na wyspie Bute. Po wojnie pozostał na obczyźnie.

Zmarł 1 stycznia 1948 r. w Londynie. Pochowany na tamtejszym Cmentarzu Streatham Park.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi oraz rumuńskim orderem Gwiazdy Rumunii 4 kl.

Żonaty (od 30 IV 1927) z Natalią Wandą Prunmajer, miał z nią syna.

Źródła

W. Chocianowicz, Dzieje 1 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów Józefa Piłsudskiego, Londyn 1967; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; M. Cisek, M. Miodoński, W. Motyka, Wiara i wierność. Wkład Żywiecczyzny w czyn niepodległościowy 1914-1918, Milówka 2018; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 3, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; „Dziennik Polski, Dziennik Żołnierza” nr 2/1948; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 218/1931; Z. Moszumański, Z. Kozak, Wojenne szkoły dla oficerów artylerii (1914-1921), Pruszków brw; Rarańcza. Zbiór opracowań w 15 lecie czynu zbrojnego, Warszawa 1933; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; Rocznik oficerski rezerw 1934.