Stanisław Gepner

Urodził się 26 maja 1889 r. w Nietulisku pow. Opatów. Syn Kazimierza, bankowca, powstańca 1863 r., i Antoniny z Galińskich.

Od 1899 r. uczył się w IV gimnazjum w Warszawie. Po strajku szkolnym (1905 r.) przeszedł do gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego, a następnie (w 1906 r.) do Wojciecha Górskiego. Maturę uzyskał w 1910 r. w Gimnazjum Aleksandrowskim w Jałcie.

W okresie od października 1910 do października 1911 r. odbywał obowiązkową służbę wojskową w armii rosyjskiej w charakterze jednorocznego ochotnika. Służył w 13 pdrag, w którym w maju 1911 r. ukończył szkołę podoficerską.

Studiował w Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, po czym w latach 1912-1913 w Akademii Handlowej w Wiedniu. Jednocześnie uczył się rysunku i malarstwa w Kunstgewerbeschule w Wiedniu.

Następnie pracował w Banku Handlowym w Warszawie.

W czasie I wojny światowej w sierpniu 1914 r. zmobilizowany do armii rosyjskiej. W stopniu chor. służył w wojskach kolejowych. Od kwietnia 1917 r. dowodził komp., a jednocześnie (od maja) był kasjerem 21 baonu wojsk kolejowych. Awansował do stopnia ppor. W listopadzie został zdemobilizowany.

Współorganizator Zw. Wojskowych Polaków w Armawirze na Kaukazie. Był jego skarbnikiem i wiceprezesem. Po rozwiązaniu związku przez władze bolszewickie na początku 1918 r. przez krótki okres czasu działał w komisariacie polskim. W lipcu zmuszony do ucieczki, przez Morze Czarne i Ukrainę w sierpniu powrócił do kraju.

Od stycznia 1919 r. w służył w oddziale konnym Żandarmerii Wojskowej w Warszawie. Po jego wcieleniu do 3 psk (grudzień) dowodził plut., a od kwietnia 1920 r. – szw. Po zakończeniu walk z bolszewikami w grudniu został referentem w Oddz. V Sztabu Generalnego.

W marcu 1921 r. przydzielony do 20 puł, był dowódcą szw., czasowo dyonu oraz p.o. dowódcy garnizonu Dębica. Zweryfikowany jako rtm. kaw. z 1 czerwca 1919 r. W okresie od listopada 1922 do sierpnia 1923 r. przebywał na kursie w Centrum Wyszkolenia Jazdy w Grudziądzu, a potem (październik-listopad 1923) na kursie oficerów sztabowych w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia Armii. Po jego ukończeniu w grudniu objął funkcję dowódcy kadry szw. zapasowego 20 puł. W maju 1924 r. został oficerem materiałowym pułku, zaś w kwietniu 1926 r. dowódcą szw. W maju 1929 r. przeniesiony do dyspozycji dowódcy OK nr VI, a 30 września do rezerwy.

Podjął wówczas pracę w browarze w Okocimiu. Od września 1932 r. pracował jako kustosz i intendent Muzeum Wojska w Warszawie.

Jeden z najwybitniejszych znawców dziejów uzbrojenia i umundurowania. Współzałożyciel Stow. Przyjaciół Muzeum Wojska, współzałożyciel i członek komitetu redakcyjnego jego pisma „Broń i Barwa”. Współpracownik Encyklopedii Wojskowej, opracował rozdział o sztandarach w Księdze jazdy polskiej (Warszawa 1938).

Członek Société des collectionneurs des soldats d`étain w Paryżu, Zinnfigurensammlerbund „Clio” w Berlinie i Société d`étude des uniformem „Passepoil” w Paryżu.

Po kampanii 1939 r. był intendentem gmachu muzeum, stanowiącego dział wojskowy Muzeum m. Warszawy.

Od września 1940 r. uczestniczył w działalności konspiracyjnej. W zajmowanym przez siebie mieszkaniu organizował archiwum ekspozytury wywiadowczej nr 741. Do wybuchu powstania warszawskiego (1 sierpnia 1944) był kierownikiem archiwum. Używał ps. „Kostka”. W czasie powstania pozostał na stanowisku intendenta gmachu Muzeum Wojska, starając się ratować jego zbiory. 21 września 1944 r. awansował na mjr. kaw.

Po wyzwoleniu Warszawy od lutego 1945 r. kustosz Muzeum Wojska. W 1946 r. został kustoszem Muzeum Narodowego – oddział w Wilanowie, a w 1948 r. dyrektorem muzeum w Łańcucie. W 1951 r. przeszedł na emeryturę i został rzeczoznawcą Pracowni Konserwacji Zabytków i „Desy”.

Jako pierwszy autor w kraju współpracował z czasopismami emigracyjnymi: z „Bronią i Barwą” (od 1946 r.) i z „Przeglądem Kawalerii i Broni Pancernej” (od 1962 r.).

W 1957 r. był współzałożycielem, potem prezesem (i prezesem honorowym) oddziału stołecznego Stow. Miłośników Dawnej Broni i Barwy w Krakowie oraz doradcą i współpracownikiem jego organu „Arsenał” (1957-1958).

Zmarł 26 listopada 1965 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Wilanowie.

Odznaczony Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości, srebrnym Krzyżem Zasługi z mieczami, w PRL otrzymał order Odrodzenia Polski 5 kl.

Żonaty (od 5 I 1925) z Anną Kodrębską, miał z nią córkę Wandę (ur. 1929) zamężną Augustyn, pracownicę ASP w Warszawie, oraz syna Ignacego (10 VI 1931-2 VII 1971), konserwatora w Muzeum Narodowym w Warszawie.