Bojownikom niepodległości

Stanisław Grec

(1887-1961)

Urodził się 20 listopada 1887 r. w Sosnowcu. Syn Pawła, robotnika, i Marii z Sienkiewiczów.

Uczył się w szkole elementarnej przy kopalni „Hr. Renard”, z której został wydalony za domaganie się nauczania w języku polskim.

Do 1904 r. pracował dorywczo w różnych fabrykach, po czym był zatrudniony jako ślusarz w hucie „Katarzyna”.

Od 1905 r. członek PPS ps. „Stach”. Był dziesiętnikiem, zbierał składki partyjne, kolportował pisma socjalistyczne. W 1906 r. został członkiem Komitetu Dzielnicowego PPS w Sielcu. Po rozłamie w partii (listopad 1906) w PPS-Frakcji Rewolucyjnej i jej Organizacji Bojowej. Jako członek sieleckiej „szóstki” uczestniczył w wielu akcjach bojowych m.in. w zamachu na agenta A. Saczenkę. Na skutek zdrady Edmunda Tarantowicza i E. Zygulskiego w połowie 1908 r. aresztowany przez władze rosyjskie. Więziony w Sosnowcu, Łodzi i Piotrkowie. Wyrokiem Warszawskiej Izby Sądowej z 5 maja 1912 r. skazany na dożywotne zesłanie do Jakucji na Syberii. Na początku 1914 r. zbiegł z zesłania i przedostał się do Krakowa. Przez pewien czas przebywał w Zakopanem.

W czasie I wojny światowej od 8 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich. Służył w żandarmerii 1 pp LP i I Brygady. Ciężko ranny podczas walk na Wołyniu w 1916 r. 19 maja 1917 r. przeniesiony z posterunku żandarmerii przy stacji zbornej w Przemyślu na komendanta posterunku przy Głó1)nym Urzędzie Zaciągu do WP w Częstochowie.

Od listopada 1918 r. w WP.  Służył w żandarmerii w Warszawie. W 1922 r. uzyskał eksternistycznie maturę.

Zweryfikowany jako ppor. żand. z 1 czerwca 1919 r. i awansowany 1 czerwca 1921 r. na por. żand., służył jako oficer śledczy w 8 dyonie żandarmerii (1923, 1924).  Awansowany 1 stycznia 1928 r. na kpt. żand., służył w 4 dyonie żandarmerii. W latach 1930-1932 był dowódcą plut. „Częstochowa”. 1 grudnia 1933 r. oddany do dyspozycji Ministerstwa Poczt i Telegrafów. 30 czerwca 1934 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Pracował jako urzędnik na poczcie w Katowicach, a po dwóch latach przeniósł się do Częstochowy, gdzie otworzył restaurację.

Działał w Zw. Strzeleckim, był członkiem Zw. Legionistów Polskich.

W 1939 r. zmobilizowany do WP, służył w Ośrodku Zapasowym 7 DP. Po zakończeniu walk powrócił do Częstochowy. Od 1940 r. brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach Zw. Czynu Zbrojnego, a następnie AK. Był dowódcą obwodu nr 1. Po wojnie w październiku 1945 r. ujawnił się.

Wstąpił do PPS i z ramienia partii pracował w Kłodzku. Z powodu choroby w 1947 r. powrócił do Częstochowy. Tu przystąpił do organizowania Zw. Weteranów Walk Rewolucyjnych 1905 r. W 1948 r. ze względu na swoją służbę w żandarmerii WP usunięty z PPS.

Uczestniczył w I (Połączeniowym) Kongresie ZBoWiD (1-2 wrzesnia 1949). Następnie przez wiele lat przewodniczący oddziału ZBoWiD w Częstochowie. W 1957 r. przeszedł na emeryturę.

Zmarł 20 stycznia 1961 r. w Częstochowie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Kule.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości z mieczami, Krzyżem Walecznych i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 109/1932
Źródła

M. Łyszczarz, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; „Monitor Polski” nr 109/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932.