Bojownikom niepodległości

Stanisław Gruszczyński

(1880-1943)

Urodził się 2 listopada 1880 r. w Starosielcach. Syn Stanisława, maszynisty kolejowego, i Antoniny z Borowskich. Brat Bronisława (zob.).

Uczył się w gimnazjum w Woroneżu i Kielcach (do 1898 r.), a następnie w 1904 r. ukończył Średnią Szkołę Mechaniczno-Techniczną M. Mittego w Warszawie.

Prawdopodobnie od 1899 r. należał do PPS ps. „Czesław”, „Tadeusz”. W 1900 r. krótki okres czasu więziony przez władze rosyjskie w warszawskiej cytadeli. W 1905 r. jako członek OKR PPS w Kielcach kierował strajkiem szkolnym; w tym też roku był ponownie krótko więziony. Wyjechał do Zagłębia Dąbrowskiego, gdzie w 1906 r. sprawował funkcję sekretarza Zw. Zawodowego Metalowców Zagłębia Dąbrowskiego. Uczestnik IX Zjazdu PPS (listopad 1906 r.), podczas którego doszło do rozłamu w partii. Członek PPS-Lewicy. Poszukiwany przez władze rosyjskie, wyjechał za granicę i przez wiele lat przebywał na terenie Niemiec, Rosji i Azji Środkowej. W końcu I wojny światowej powrócił do kraju i ponownie wstąpił do PPS.

Był burmistrzem Tomaszowa Mazowieckiego (1919-1921), Ostrogu na Wołyniu (1921-1926), Kutnie (1926-1934) i Pruszkowie (1934-1939).

Od 1927 r. członek egzekutywy OKR PPS w Kutnie, od 1928 r. członek Tymczasowej Komisji Samorządowej PPS.

W 1928 r. wybrany do Senatu RP w województwie warszawskim, należał do klubu Zw. Parlamentarnego Polskich Socjalistów. Funkcję senatora sprawował do 1930 r.

Podczas II wojny światowej przebywał we Lwowie. Był zaangażowany w akcję ukrywania ludności żydowskiej, sam ukrywał chłopca.

Zginął 13 października 1943 r. we Lwowie podczas ucieczki przed funkcjonariuszami gestapo i został pochowany na Cmentarz Łyczakowskim.

Odznaczony Medalem Niepodległości.

Żonaty (od 1904 r.) z Marią Gliniecką, miał z nią córki Wiesławę i Halinę oraz syna Zdzisława (1911-1977).

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1937
Źródła

A. Artymiak, w: Polski Słownik Biograficzny t. IX/1960-1961; L. Jędrzejowska, S. Kalabiński, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; „Monitor Polski” nr 64/1937; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000.