Bojownikom niepodległości

Stanisław Jan Karol Gąssowski

(1892-1952)

Urodził się 17 stycznia 1892 r. w Miedzierzy pow. Końskie. Syn Józefa, leśnika, i Marii z Szndlerów..

W latach 1902-1911 uczył się w szkołach handlowych w Radomiu, Kielcach i Tomaszowie Mazowieckim. Należał do Organizacji Młodzieży Narodowej. Od 1912 do 1914 r. kształcił się w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie.

Od 1913 r. w Zw. Strzeleckim.

W czasie I wojny światowej od 6 września 1915 r. w Legionach Polskich. Początkowo służył w plut. „radomskim”, od 22 listopada w stopniu kpr. w II plut. 4 szw. 1 puł LP. Od 18 listopada 1916 do 17 lutego 1917 r. pozostawał w służbie werbunkowej w Grodzisku Mazowieckim. Następnie ponownie w pułku. W 1917 r. ukończył szkołę podoficerską 1 puł LP w Ostrołęce.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach 20 lipca internowany przez Niemców w obozie w Szczypiornie. Z powodu choroby ojca 9 grudnia zwolniony z obozu.

Pracował na terenie pow. Opatów.

Od 10 listopada 1918 r. w WP. Do 10 grudnia był szefem szw. Ziemi Radomskiej, następnie dowódcą plut. w tym szw., 20 grudnia został p.o. dowódcy plut. w szw. sztabowym DOGen Lublin. Od 4 stycznia do 20 marca 1919 r. dowódca plut. w szw. sztabowym Grupy „Bug”. Od 22 marca 1919 r. w 7 puł. 1 maja 1919 r. mianowany ppor. kaw. Dowodził plut., a od 20 września 1920 r. szw. Awansował na por. kaw.

Zweryfikowany jako rtm. kaw. z 1 czerwca 1919 r., funkcję dowódcy szw. sprawował do 20 lutego 1928 r. Przejściowo (24 maja-8 listopada 1924) oficer materiałowy pułku. Odbył kurs wyszkolenia w Szkole Jazdy przy 1 BJazdy (12 stycznia-3 maja 1922), w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu (26 listopada 1924-1 października 1925), w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie (25 maja-13 września 1927) i Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu (4 października-22 grudnia 1927). Awansowany 1 stycznia 1928 r. mjr. kaw., od 20 lutego był kwatermistrzem 2 psk (do 19 października 1931) i potem do 10 marca 1934 r. zastępcą dowódcy tego pułku. W okresie od 20 września do 31 października 1933 r. przebywał na VIII kursie oficerów sztabowych w Centralnej Szkole Kawalerii. Po odbyciu praktyki w Rejonowym Inspektoracie Koni w Płocku od 1 czerwca 1934 r. objął funkcję tamtejszego inspektora. 1 sierpnia 1935 r. przydzielony do MSW na sześciomiesięczną praktykę. 11 lutego 1936 r. przeniesiony do dyspozycji dowódcy XIII BK, 31 maja 1936 r. przeszedł do rezerwy.

Od 26 września 1936 do 8 września 1937 r. zajmował stanowisko starosty powiatowego w Przeworsku, zaś od 26 listopada 1937 do września 1939 r. w Lidzie.

Podczas kampanii 1939 r. 19 września w Zawiasach przeszedł na Litwę, gdzie został internowany. Po aneksji Litwy przez Sowietów od 13 lipca 1940 r. przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej (22 czerwca 1941) 2 lipca przewieziony do obozu jenieckiego w Griazowcu. Po podpisaniu umowy Sikorski-Majski 3 września uwolniony. Wstąpił wówczas do Armii Polskiej w ZSSR. Objął funkcję kwatermistrza dywizji. Razem z armią przeszedł na Bliski Wschód.

Po zakończeniu wojny i demobilizacji powrócił do Polski.

Zmarł20 września 1952 r. w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Wojskowym na Powązkach kwat. A-23.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi oraz rumuńskim orderem Korony Rumunii 4 kl.

Żonaty ze Stefanią Jesiorkowską (zob.).

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 179/1931
Źródła

Księga dziejów 7 Pułku Ułanów Lubelskich im. Generała Kazimierza Sosnkowskiego, Londyn 1969; J. Mierzwa, Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej t. 1, Łomianki 2018; „Monitor Polski” nr 179/1931; Rocznik oficerów kawalerii 1930; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; K. Szczypiorski, Ułani Lubelscy, Warszawa 2010;.