Stanisław Janowski

Urodził się 9 października 1866 r. w Krakowie. Syn Władysława, zarządcy lasów, powstańca 1863 r., oraz Malwiny z Borzęckich.

Ukończył gimnazjum św. Jacka w Krakowie (1884 r.), po czym do 1887 r. studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie m.in. u Władysława Łuszczkiewicza. Następnie w latach 1887–1890 kontynuował naukę w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych u Ludwiga von Hertericha i Sándora Liezen-Mayera.

Po ukończeniu studiów powrócił do Krakowa i podjął pracę jako ilustrator w „Świecie”. W 1896 r. wraz z Ludwigiem Bollerem wykonał panoramę „Tatry”. Współpracował także z „Tygodnikiem Ilustrowanym” i „Kłosami”. W latach 1896–1901 brał udział w pracach krakowskiego „Sokoła”. W 1900 r. dla uzupełnienia studiów wyjechał do Simona Hollóss`ego do Nagybánya.

Rok później zamieszkał w Dąbrowie koło Starego Sącza, a w 1902 r. przeniósł się do Krakowa. Pomagał prowadzić szkołę dramatyczną swojej żony Gabrieli Zapolskiej, w której wykładał kostiumologię i reżyserował przedstawienia uczniów m.in. Józefa Węgrzyna i Juliusza Osterwy. W latach 1904–1912 mieszkał we Lwowie, a następnie ponownie w Krakowie. W 1907 r. zorganizował teatr objazdowy Zapolskiej. Ilustrował „Rozdziobią nas kruki, wrony” (Stefana Żeromskiego) oraz „Tamten” i „Modlitwa Pańska” (Gabrieli Zapolskiej). Wystawiał swoje prace m.in. w Berlinie, Londynie, Monachium i Wirtenberdze.

W czasie I wojny światowej 14 września 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich. Służył w Departamencie Wojskowym NKN z tym jednak, że w okresie 1-20 grudnia 1914 przebywał w charakterze malarza w 1 pp LP, a od 7 stycznia do 13 lutego w 3 pp LP. Był także korespondentem „Wiadomości Polskich”. Przygotował reportaż fotograficzno-filmowy z kampanii karpackiej, który po raz pierwszy przedstawił 10 czerwca 1915 r. w kinie „Cezary” w Piotrkowie. W okresie 1 lipca 1915–27 marca 1916 służył w sztabie 3 pp LP; od 1 lipca 1915 r. tytularny chor., a od 15 grudnia rzeczywisty. Od 27 marca 1916 r. aż do lutego 1918 r. w 2 puł LP. Dowodził II plut. 2 szw. Był autorem rysunków, opublikowanych przez NKN w cyklu pocztówek.

Brał udział w wystawach w Krakowie (1916, 1924), Zurychu (1916), Warszawie (1917), Lublinie (1917) i Lwowie (1917).

Po przejściu II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) został internowany przez Austriaków w Synowódzku. Z powodu wieku zwolniony, w czasie procesu w Marmaros-Sziget (8 czerwca-30 września) ilustrował i opisywał jego przebieg dla „Wieku Nowego”.

Po rozbrojeniu okupantów wstąpił do Wojska Polskiego. Awansowany na ppor. kaw., już 11 grudnia 1918 r. przeniesiono go do rezerwy. Później zweryfikowany jako ppor. posp. rusz. kaw. z 1 czerwca 1919 r.

Po zakończeniu wojny 1918–1921 r. zwiedzał różne części kraju, rejestrując ich zniszczenie. W latach 1921–1931, będąc korespondentem „Wieku Nowego”, odbywał podróże do Włoch, południowej Francji i Tunisu. Po powrocie zamieszkał na stałe w Krakowie.

Należał do Związku Legionistów Polskich, od 1933 r. należał do Sekcji Legionistów Plastyków.

Swoje prace prezentował w Krakowie, Warszawie, Lublinie i w 1932 r. w Buffalo.

Zmarł 23 lutego 1942 r. w Krakowie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.

Opublikował: Krwawa niedziela w Karpatach, „Wiadomości Polskie” nr 17-18/1915; Dzień wigilijny na froncie 1915 r.: kartki z pamiętnika, „Legion” nr 2/1930.

Żonaty (od 30 X 1901) z Gabrielą Piotrowską-Zapolską, literatką, z którą się rozszedł w 1910 r.