Bojownikom niepodległości

Stanisław Okoniewski

(1870–1944)

OkoniewskiUrodził się 21 kwietnia 1870 r. w Popowie w Wielkopolsce. Syn Jana, nauczyciela, i Stanisławy z Likowskich. Brat Kazimierza (zob.).

Uczył się w progimnazjum w Trzemesznie (1882–1884). Ukończył Gimnazjum im. św. Marii Magdaleny w Poznaniu (od roku 1884 pracował w tajnych kółkach gimnazjalnych, później Towarzystwie Tomasza Zana). Od roku 1891 studiował teologię w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie oraz Wydziału Teologicznego uniwersytetu we Wrocławiu. 23 czerwca 1895 r. został wyświęcony na kapłana.

Początkowo był wikariuszem w Biezdrowie, następnie penit. i kaznodzieją katedry w Poznaniu. W 1906 r. objął funkcję proboszcza, a potem dziekana w Bninie. W tym też roku jako jeden z pierwszych duchownych wystąpił przeciw nauczaniu religii w języku niemieckim, za co 6 marca 1907 r. został skazany na sześć tygodni więzienia. Karę odbywał we Wronkach. W 1913 r. uzyskał godność szambelana papieskiego.

Był egzaminatorem prosynodalnym, cenzorem ksiąg religijnych, delegatem arcybiskupa przy egzaminach w seminariach nauczycielskich.

Od 20 lipca 1905 r. wiceprezes Towarzystwa Kultury i Literatów Polskich na Rzeszę Niemiecką Celem Wzajemnej Pomocy w Poznaniu. Członek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i współzałożyciel (w 1916) jego Wydz. Teologicznego.

W 1916 r. objął stanowisko proboszcza i dziekana w Kościelcu. 14 grudnia 1924 r. mianowany biskupem–koadiutorem chełmińskim z prawem następstwa, zaś 25 kwietnia 1926 r. biskupem ordynariuszem diecezji chełmińskiej.

Członek organizacji kulturalno–społecznych, oświatowych i naukowych, popierał spółdzielcze banki ludowe i rolnicze.

Redaktor i wydawca „Przeglądu Kościelnego”. Członek komisji redakcyjnej wydawnictwa dzieł Ojców Kościoła. Otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Twórca Muzeum Diecezjalnego w Pelplinie. Właściciel największej prywatnej biblioteki na Pomorzu.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. opuścił diecezję i przedostał się do Rumunii. Stamtąd dotarł do Rzymu, skąd przez Francję i Hiszpanię dotarł do Portugalii.

Zmarł 1 maja 1944 r. w Lizbonie. Pochowany w podziemiach katedry w Pelplinie.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 1 i 3 kl., Krzyżem Niepodległości, złotym Krzyżem Zasługi, brazylijskim Krzyżem Południa 3 kl.

Źródła

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest? t. 1, 2, Warszawa 1938, 1939; „Monitor Polski” 1932, nr 293.