Bojownikom niepodległości

Stanisław Undas

1894–1940

Stanisław UndasUrodził się 17 września 1894 r. w Mstowie pow. Limanowa. Syn Jana i Heleny z Cudeków.

Ukończył gimnazjum w Bochni (1914 r.).

Członek „Sokoła” i Drużyn Bartoszowych w tym mieście.

W czasie I wojny światowej w armii austriackiej. Służył w 20 pp. Walczył na froncie rosyjskim, na którym w 1916 r. dostał się do niewoli. Przebywał w niej do lutego 1918 r.

Wstąpił do tworzonego w Samarze, a potem w Ufie, 1 psp. Walczył z bolszewikami na Syberii. W 1918 r. mianowany ppor. piech.

3 grudnia 1918 r. w czasie ataku 1 pułku na zajęte przez bolszewików miasto Bolebaj na czele plutonu wdarł się na tyły bolszewickie i wkroczył do miasta, wywołując zamieszanie i popłoch w szeregach przeciwnika. Mimo że bój z silniejszym i mocniejszym przeciwnikiem rozwijał się dla pułku niepomyślnie, czyn por. Undasa spowodował paniczny odwrót bolszewików. Pułk zdobył miasto, baterię armat, kilkuset jeńców i dużo materiału wojennego.

Po kapitulacji 5 Dywizji Syberyjskiej na stacji Klukwiennaja (10 stycznia 1920 r.) dostał się do niewoli bolszewickiej. Przebywał w obozie w Omsku, z którego w maju zbiegł i przez Estonię przedostał się do Polski.

Wstąpił do WP. Awansowany na por. piech., od sierpnia w składzie 1 syberyjskiego pp (potem: 82 pp) ponownie walczył z bolszewikami aż do końca wojny.

Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r., od 1922 r. pełnił służbę w 83 pp. Awansowany z dniem 15 sierpnia 1924 r. na mjr. piech., sprawował funkcję kwatermistrza (1924) i dowódcy III baonu (1928). W latach 1931-1936 był kwatermistrzem 73 pp. 1 stycznia 1936 r. otrzymał stopień ppłk. piech. Następnie zastępca dowódcy 43 pp.

Podczas kampanii 1939 r. w dowodził nadwyżkami pułkowymi w Ośrodku Zapasowym 13 DP w Równem. Po 17 września dostał się do niewoli sowieckiej w Łucku. Przebywał w obozie w Starobielsku.

W kwietniu lub maju 1940 r. zamordowany w Charkowie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi, brytyjskim Krzyżem Wojennym, pośmiertnie (2007) awansował na płk.

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie..

Źródła

K. Banaszek, W.K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000; Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2003; J. Giza, Nowosądecka lista katyńska, Nowy Sącz 2009; „Monitor Polski” nr 179/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.