Bojownikom niepodległości

Stefan Boguszewski

(1877-1938)

Urodził się 7 stycznia 1877 r. w Izabelewie na Ziemi Mińskiej (lub w Wilnie). Syn Alberta Aleksandra, ziemianina, i Aleksandry. Brat Jana Witolda Mikołaja (zob.).
Uczył się w gimnazjum w Mińsku Litewskim i w Petersburgu (do 1899 r.). Następnie studiował w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach oraz w Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1901-1905, absolutorium uzyskał 31 lipca 1907 r.). W roku akademickim 1907-1908 studiował na Wydz. Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W 1906 r. został aresztowany i przez kilka miesięcy więziony w Mińsku Litewskim pod zarzutem kontaktów z rosyjskim Zw. Chłopskim. Zwolniony za kaucją, przedostał się do Galicji.
Tam do 1914 r. pracował zawodowo jako inspektor hodowli w Tow. Rolniczym oraz jako asystent na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Od 1912 r. należał do Zw. Strzeleckiego.
Od 16 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich. Początkowo sprawował funkcję komendanta placu w Jędrzejowie, potem był komisarzem Polskiej Organizacji Narodowej w Pińczowie oraz Piotrkowie. Po jej likwidacji sprawował funkcję komisarza werbunkowego NKN w Zagłębiu Dąbrowskim (w styczniu 1916 r. oficer werbunkowy w Dąbrowie Górniczej) i Radomskiem. Potem przeszedł do służby liniowej. Był adiutantem II baonu 1 pp LP (b. VI baon).3 września złożył szarżę oficerską. Superarbitrowany (6, 9, 13 listopada), został uznany za niezdolnego do służby.
W niepodległej Polsce pracował jako starosta powiatowy w Garwolinie, inspektor Ministerstwa Rolnictwa, potem urzędnik Centralnego Zw. Kółek Rolniczych (do 1928 r.). W październiku 1923 r. został wybrany do Głównej Komisji Ziemskiej. Od 1926 r. członek Rady Nadzorczej Państwowego Banku Rolnego. Uczestnik prac Międzynarodowej Komisji Rolniczej, powołanej przez Ligę Narodów.
W latach 1925-1934 wykładał na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Od 1926 r. był członkiem zarządu uczelni oraz rady naukowej Studium Pracy Społeczno-Oświatowej.
Od 1930 r. zajmował stanowisko prezesa Biura Emigracyjnego „Kolonia Polska”, organizującego emigrację chłopów do Peru.
Początkowo związany z Konfederacją Ludzi Pracy i BBWR, od 1931 r. był sympatykiem Komunistycznej Partii Polski (KPP). Brał udział w tworzeniu ruchu antyfaszystowskiego. Od 1933 r. przewodniczył Polskiemu Komitetowi Antyfaszystowskiemu i Antywojennemu. Był delegatem na europejski Antyfaszystowski Kongres Robotniczy w Paryżu (1933 r.).
W latach 1928-1935 senator RP. W 1928 r. wybrany w województwie lubelskim, a w 1930 r. – wołyńskim. Był członkiem klubu BBWR, a od lutego 1932 r. – senatorem niezależnym.
W latach 1934-1935 redagował dwutygodnik „Krytyka”. Ze względu na działalność polityczną 1 sierpnia 1936 r. został aresztowany i do 22 września więziony w Warszawie. Po uwolnieniu potępił odbywające się w Moskwie procesy działaczy komunistycznych i zerwał współpracę z KPP.
Zmarł 18 kwietnia 1938 r. w Warszawie.
Odznaczony Krzyżem Niepodległości i orderem Polonia Restituta 4 kl.
Żonaty (od 1903 r.) z Heleną Radlińską, miał z nią syna Romana i córkę Ewę.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 132/1931
Źródła

B. Beatus, Z. Raszkowska, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. I, Warszawa 1985; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; „Monitor Polski” nr 132/1931; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. I, Warszawa 1998.