Bojownikom niepodległości

Stefan Buchowiecki

(1863–1927)

Stefan BuchowieckiUrodził się 12 maja 1863 r. w majątku Sokołowo pow. Słonim. Syn Adama, ziemianina, oraz Walerii z Moczulskich. Uczył się w gimnazjum filologicznym w Siedlcach, w którym w 1884 r. uzyskał maturę. Podjął studia na Wydz. Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył je w 1890 r., uzyskując dyplom lekarski. Do 1896 r. prowadził praktykę lekarską w Bodzentynie. Następnie przeniósł się do Olkusza, gdzie objął stanowisko lekarza w szpitalu św. Błażeja i prowadził prywatną praktykę. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej zmobilizowany do armii carskiej, uczestniczył w działaniach służby sanitarnej. Po jej zakończeniu w stopniu płk. (ze starszeństwem z 14 kwietnia 1907 r.) przeniesiony do rezerwy. Powrócił wówczas do Olkusza. Do 1914 r. założył resursę olkuską oraz przy niej muzeum geologiczne, pracował w Tow. Dobroczynności, Polskim Tow. Krajoznawczym i Tow. Miłośników Zabytków Przeszłości. W tajemnicy przed władzami postawił pomnik na grobie poległego w 1863 r. gen. Francesco Nullo. W czasie I wojny światowej po przybyciu 6 sierpnia 1914 r. do Olkusza emisariuszy J. Piłsudskiego w stopniu szer. wstąpił do oddziałów strzeleckich i Legionów Polskich. 14 października mianowany ppor. lek., objął funkcję lekarza w szpitalu i ambulatorium legionowym w Krakowie. Wkrótce awansowany na por. lek., organizował (i następnie był ich naczelnym lekarzem) szpitale legionowe w Morawskiej Ostrawie, Bystrzycy i Wędryni. Następnie sprawował funkcję kierownika komisariatu werbunkowego w Olkuszu, zaś później lekarza baonu uzupełniającego nr 3. Awansowany 9 sierpnia 1915 r. na kpt. lek., został naczelnym lekarzem formowanego 6 pp LP, z którym 12 września wyruszył na front. Kontuzjowany podczas walk na Wołyniu w grudniu tego roku, wobec choroby odjechał na tyły. W 3 lutego 1916 r. objął stanowisko szefa sanitarnego Domu Uzdrowieńców LP w Kamieńsku i zajmował je do czerwca. Od 26 czerwca komendant szpitala rezerwowego LP w Dęblinie (do kwietnia 1017 r.), a potem w Żyrardowie. Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 r. w Polskiej Sile Zbrojnej. W grudniu awansowany na mjr. lek. (w październiku 1918 r. ustalono starszeństwo na dzień 1 stycznia 1917 r.). Był naczelnym lekarzem obozu PSZ w Zegrzu, lekarzem obozu internowanych legionistów w Łomży, następnie lekarzem szkół PSZ w Ostrowi-Komorowie. 4 listopada 1918 r. mianowany szefem sanitarnym I BP. Po rozbrojeniu Niemców automatycznie przeszedł do WP i 30 listopada został przeniesiony na stanowisko szefa sanitarnego OGen Kielce, a stamtąd na kierownika (lub zastępcę komendanta) Szpitala Okregowego w Warszawie. 3 lutego 1920 r. awansował na ppłk. lek., a następnie na płk. lek. (ze starszeństwem z 1 kwietnia tego roku). Po wojnie od 10 października (lub 1 listopada) 1921 do 16 lipca 1922 r. kierował zakładem leczniczo-szkolnym dla inwalidów w Warszawie. Zweryfikowany jako płk lek. z 1 czerwca 1919 r., do 31 maja 1925 r. przewodniczył stałej komisji rewizyjno-lekarskiej przy 1 Szpitalu Okręgowym w Warszawie. W tym czasie założył Komitet Fundacji im. Ojca Świętego dla Polskich Inwalidów Wojennych. 31 maja 1935 r. jako tytularny gen. bryg. przeszedł w stan spoczynku. Powrócił wówczas na stałe do Olkusza. Podjął praktykę lekarską, a także pracował społecznie: wskrzesił resursę i był jej prezesem, jak również prezesem tamtejszego Zw. Strzeleckiego, współzałożycielem i prezesem Banku Spółdzielczego, koła Macierzy Szkolnej, Tow. Dobroczynności, radnym miejskim, członkiem Tow. Przeciwgruźliczego. Zmarł 9 kwietnia 1927 r. w Olkuszu i tam został pochowany. Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl. i dwukrotnie Krzyżem Walecznych, pośmiertnie otrzymał Krzyż Niepodległości. Żonaty z Wieńczysławą Miłkowską, miał z nią córki Jolantę (ur. 1895) zamężną Ostrowską oraz Marię (22 VIII 1897-7 II 1982) zamężną Kefersteinową i syna Jana Stefana (12 VII 1902-IV/V 1940), mjr WP (zob.). Jego imię nosi ulica i park w Olkuszu.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1932
Źródła

CAW, akta personalne 9681; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich t. I, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; M. Dutkiewicz, Dom rekonwalescentów (uzdrowieńców) Legionów Polskich w Kamieńsku w latach 1915-1917, „Niepodległość” t. LIII-LIV/2003-2004; Gen. Stefan Buchowiecki 1863-1927, www.umig.olkusz.pl (dostęp 23 XI 2018); Historia 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego t. I: Tradycja, Warszawa 1939; T. Kryska-Karski, S. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 64/1932; „Panteon Polski” nr 32/1927; S. Pomarański, w: Polski Słownik Biograficzny t. III z 1937; Rok bojów na Polesiu 1915-1916, Warszawa 1917; P. Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994; E. Tomkowiak, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 2, Koszalin 1993.