Bojownikom niepodległości

Stefan Gralewski

(1884-1956)

gralewski stefanUrodził się 3 sierpnia 1884 r. we Lwowie. Syn Mateusza, ppłk. w powstaniu 1863 r., i Zofii z Wolańskich.

Wcześnie osierocony, pozostawał pod opieką Józefa Kajetana Janowskiego, członka Rządu Narodowego z 1863 r.

Uczył się w V gimnazjum we Lwowie, maturę uzyskał eksternistycznie w 1914 r. w II gimnazjum w Stanisławowie.

Przez kilka lat (do 1914 r.) redaktor i wydawca „Polskiego Universum” we Lwowie.

Od 1912 r. członek Zw. Walki Czynnej i Zw. Strzeleckiego ps. „Emilian”; ukończył szkołę podoficerską.

W czasie I wojny światowej od 6 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich. Służył w 4 komp. I baonu 1 pp LP. Ranny w nogę w bitwie pod Laskami (24 października 1914). Po rekonwalescencji na początku 1915 r. przydzielony do 3 komp. IV baonu 5 pp LP. Ranny w rękę podczas walk pozycyjnych nad Nidą w kwietniu tego roku. W stopniu sierż. od 30 kwietnia 1915 do 14 stycznia 1916 r. służył w biurze werbunkowym w Jędrzejowie. Od 6 lutego do 18 lipca 1916 r. zastępca oficera werbunkowego w Janowie Lubelskim. 25 września przydzielony do posterunku werbunkowego w Końskich, 4 października objął funkcję zastępcy oficera werbunkowego w tym mieście. W styczniu 1917 r. został dowódcą posterunku werbunkowego w Kamiennej. Potem pracował w Dep. Wojskowym NKN.

Od marca 1918 do maja 1919 r. ukrywał się przed władzami austriackimi, a potem ukraińskimi na terenie wschodniej Małopolski. Aresztowany przez Ukraińców, był więziony w Tarnopolu. W końcu maja 1919 r. przedostał się do Stanisławowa i tam brał udział w powstaniu skierowanym przeciwko Ukraińcom.

Po wyzwoleniu tych terenów przez WP powrócił do Warszawy. Pracował tam jako dziennikarz w redakcji „Przeglądu Światowego”.

Wobec trudnej sytuacji militarnej kraju 25 lipca 1920 r. wstąpił ochotniczo do WP. W stopniu ppor. służył jako referent oświatowy w baonie zapasowym wojsk wartowniczych nr III. Po zakończeniu wojny i demobilizacji pracował jako literat i dziennikarz.

Był redaktorem „Przeglądu Światowego” (do 1926 r.). Po zawieszeniu pisma wygłaszał odczyty np. w 1927 r. w 16 miastach Polski. Od 1928 r. ponownie redagował „Przegląd Światowy”, które około 1931 r. ostatecznie upadło. Finansował gazetę i książki wydawane w ramach „Biblioteki Przeglądu Światowego”. Przekazywał bezinteresownie tysiące książek dla świetlic żołnierskich, co spowodowało jego kłopoty finansowe.

Od 1931 r. prowadził akcję odczytową, w latach 1932-1933 przebywał w Mikołajowie nad Dniestrem, po czym powrócił do Warszawy.

Członek Zw. Legionistów Polskich.

Zmarł w 1956 r.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Żonaty z Emilią N., miał syna Zbigniewa Mariana.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 6/1934
Źródła

M. M[edyński], w: Skarżyski Słownik Biograficzny, Skarżysko-Kamienna2008; „Monitor Polski” nr 6/1934.