Bojownikom niepodległości

Stefan Łaszewski

(1862-1924)

Stefan ŁaszewskiUrodził się 8 stycznia 1862 r. w Brąchnówku pow. Toruń. Syn Juliana, ziemianina, i Emilii z Prądzyńskich.

Ukończył Collegium Marianum w Pelplinie oraz kształcił się w gimnazjum w Chełmnie (1879-1882). Jako uczeń gimnazjum organizował tam tajne Towarzystwo Tomasza Zana, którego w 1880 r. został prezesem. Następnie studiował prawo na uniwersytetach we Wrocławiu, Berlinie i Lipsku, uzyskując w 1886 r. doktorat. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Akademickiego we Wrocławiu oraz bibliotekarzem tamtejszego Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego (1882-1883).

Po ukończeniu studiów praktykował przy sądach w Sopocie, Elblągu, Gdańsku i Kwidzynie. Od 1 stycznia 1892 r. pracował jako asesorprzy sądzie w Wejherowiea od czerwca tego roku przy Sądzie Ziemiańskim w Grudziądzu. Był tam obrońcą polskich organizacji i Polaków przed sądami niemieckimi.

Działacz społeczny. Członek rady parafialnej w Grudziądzu, w latach 1904-1912 kierował Polsko-Katolickim Towarzystwem Ludowym, należał do Związku Towarzystw Ludowych (1906-1914), organizator Katolickiego Towarzystwa Kobiet, Katolickiego Towarzystwa Rzemieślników i Robotników, Stowarzyszenia Młodzieży Robotniczej. Działacz Towarzystwa Przemysłowców Polskich, Towarzystwa Kupieckiego, Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, współorganizator Czytelni dla Kobiet (1908 r.) i Domu Polskiego „Bazar” w Grudziądzu (1911 r.). Prezes Towarzystwa Pomocy Naukowej Prus Królewskich, członek Towarzystwa Naukowego w Toruniu (od 1887 r.), członek dyrekcji i prezes (1918 r.) Towarzystwa Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich. W 1912 r. współorganizował Towarzystwo Młodokaszubów w Gdańsku, do 1914 r. członek Towarzystwa Przyjaciół Kaszub w Sopocie. Członek powiatowego i Centralnego Komitetu Wyborczego na Rzeszę Niemiecką.

W latach 1899-1919 dyrektor Banku Ludowego w Grudziądzu.

W 1912 r. wybrany na posła do Reichstagu, w latach 1917-1918 był wiceprezesem Koła Polskiego.

W czasie I wojny światowej od 1916 r. członek tajnego Komitetu Międzypartyjnego w Poznaniu, był pośrednikiem w kontaktach z Kołem Politycznym w Lozannie. Z ramienia Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu (3-5 grudnia 1918) został członkiem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej; odpowiadał za Prusy Wschodnie i Zachodnie. Do maja 1919 r. podkomisarz NRL w Gdańsku, współdziałał z Organizacją Wojskową Pomorza.

Dekretem Naczelnika Państwa z 7 lutego 1919 r. powołany na posła do Sejmu Ustawodawczego jako poseł z Prus Królewskich. Członek Związku Sejmowego Ludowo-Narodowego.

W kwietniu 1919 r. wytoczono mu proces za zdradę stanu przed Sądem Rzeszy Niemieckiej w Lipsku.

Jako delegat Ministerstwa b. Dzielnicy Pruskiej prowadził pertraktacje z władzami niemieckimi w Toruniu, Gdańsku i Berlinie w kwestii wprowadzenia w życie postanowień Traktatu Wersalskiego.

Od 17 października 1919 do 2 lipca 1920 r. pierwszy wojewoda pomorski. Następnie sędzia Sądu Najwyższego w Warszawie. 20 października 1920 r. został prezesem Najwyższego Trybunału Administracyjnego.

Współorganizator Związku Ludowo-Narodowego i Ligi Katolickiej na Pomorzu.

Zmarł 20 marca 1924 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Pelplinie.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 3 i 4 kl., pośmiertnie otrzymał Krzyż Niepodległości.

Żonaty (od 1898 r.) z Anatolią Wolszlegier, miał córki Helenę i Marię (zob.) oraz syna Stefana (zob.).

Jest patronem ulic i placów w wielu miejscowościach na Pomorzu, jego pomnik wzniesiono w Toruniu.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 171/1933, 140/1938
Źródła

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; „Monitor Polski” 1933, nr 171, 1938, nr 140; T. Oracki, Działacze Warmii i Mazur odznaczeni Krzyżem i Medalem Niepodległości (1932-1938), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” nr 2/2011; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. III, Warszawa 2005; K. Przybyszewski, w: Toruński Słownik Biograficzny t. 1, Toruń 1998.