Stefan Lelek [Właśc Sowa]

Urodził się 5 września 1885 r. w Kraśniku. Syn Stanisława, rolnika, oraz Katarzyny z Pyzików.

Ukończył szkołę powszechną w Kraśniku, sześć klas gimnazjum rządowego, a następnie gimnazjum im. Stanisława Staszica w Lublinie. W 1905 r. należał do organizatorów strajku szkolnego.

Jako członek PPS uczestniczył w akcjach strajkowych (1906 r.). Aresztowany w 1906 r., został zesłany na Syberię. Po raz drugi aresztowany we Władywostoku jako uczestnik strajku Floty Dalekowschodniej, w 1908 r. zbiegł do Japonii. Następnie przebywał w Chinach, na Filipinach, Nowej Gwinei, Australii, Nowej Zelandii i Stanach Zjednoczonych, gdzie w latach 1912-1913 studiował prawo cywilne na uniwersytecie w Valparaiso. Po powrocie do kraju kontynuował studia filozoficzne i matematyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim.

1 września 1913 r. wstąpił do Zw. Strzeleckiego. Ukończył kurs oficerski.

W czasie I wojny światowej od 6 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich. Był dowódcą III plut. 2 komp. IV baonu (ale w „Materiałach do historii I Brygady” nie występuje). Wobec choroby (zapalenie stawów obu nóg i prawej ręki) od 1 listopada 1914 do 1 maja 1915 r. przebywał w szpitalach w Krakowie i Teplicach, a potem w Meranie. Po przyjściu do zdrowia od 5 maja do 20 czerwca był dowódcą półkomp. oraz Domu Uzdrowieńców w Kętach, a potem zastępcą komendanta Domu Uzdrowieńców LP w Kamieńsku (20 czerwca-5 października). We wrześniu 1915 r. mianowany chor. Od 5 października 1915 do 20 września 1916 r. oficer werbunkowy na powiat janowski. Na tym stanowisku organizował struktury POW na Lubelszczyźnie.

Odkomenderowany do POW, do 1 sierpnia 1917 r. był komendantem okręgu VIII (Lubelszczyzna), a następnie komendantem okręgu VIIIa w Zamościu, po czym do 1 października 1918 r. przydzielony do ekspozytury Komendy Naczelnej w Lublinie. 1 listopada ponownie został komendantem okręgu VIII.

Po rozbrojeniu Austriaków od 8 listopada 1918 do 13 stycznia 1919 r. w stopniu por. piech. był kierownikiem komisji likwidacyjnej POW oraz zastępca komendanta okręgowej Komendy Uzupełnień w Lublinie. Następnie był komendantem okręgu łomżyńskiego Milicji Ludowej oraz dowódca V baonu tej milicji. Po jej wcieleniu do WP od 1 sierpnia 1919 r. kierownik oświatowy baonu zapasowego 6 pp leg, a od 1 października przewodniczący komisji stałej przy wydz. V DOGen Lublin. 1 sierpnia 1920 r. wyznaczony na komendanta okręgu lubelskiego Zw. Obrońców Ojczyzny, 15 września został (jako kpt. piech. z 1 kwietnia 1920) kierownikiem ekspozytury wydz. II DOGen Lublin.

Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919, w okresie 1 czerwca-1 grudnia 1922 r. był odkomenderowany dla dokończenia studiów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (egzamin państwowy ze studiów prawniczych zdał w 1923 r. na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie), po czym do 2 października 1923 r. pozostawał na praktyce sądowej w prokuraturze przy Wojskowym Sądzie Okręgowym II w Lublinie. Od 13 października 1923 r. w 7 pp leg, a już 20 października przeniesiony do 8 pp leg. W okresie od 14 listopada 1923 do 30 kwietnia 1924 przebywał na urlopie zdrowotnym, po czym do 25 sierpnia był odkomenderowany do Wojskowego Sądu Okręgowego II w Lublinie. Z dniem 31 sierpnia 1924 r. przeniesiony do rezerwy.

W tym czasie pełnił funkcję sędziego pokoju w Lublinie i najbliższych okolicach (Tatry, Rury). 12 lutego 1929 r. otrzymał nominację na sędziego Sądu Apelacyjnego grodzkiego w Lublinie i na tym stanowisku pozostawał do wybuchu wojny.

W 1938 r. wybrany senatorem z województwa lubelskiego. Należał do koła OZN.

Brał aktywny udział w pracach Zw. Peowiaków (m.in. był komendantem okręgu lubelskiego) oraz Zw. Legionistów Polskich. Członek zarządu okręgu Zw. Strzeleckiego.

Natychmiast po zakończeniu działań wojennych w końcu września 1939 r. rozpoczął samodzielną działalność konspiracyjną oparta na sieci organizacyjnej Zw. Peowiaków. Swoja grupę podporządkował Organizacji Orła Białego i z jej ramienia został przewodniczącym zarządu okręgu lubelskiego. Po przeprowadzeniu w Lublinie rozmowy z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem w październiku tegoż roku stanął na czele Rady Politycznej dowództwa okręgu SZP oraz został mianowany zastępcą komendanta okręgu SZP/ZWZ do spraw politycznych. Był jedną z najaktywniejszych postaci początkowego okresu konspiracji na Lubelszczyźnie. Aresztowany 30 marca 1940 r. w swoim gospodarstwie w Dzierzkowicach (pow. Kraśnik).

Rozstrzelany 29 czerwca 1940 r. w zbiorowej egzekucji w Rurach Jezuickich (obecnie część Lublina). Pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie kwat. 5b.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych, pośmiertnie otrzymał złoty Krzyż Zasługi z mieczami.

Żonaty z Władysławą Kotkowską (zob.), miał z nią córkę Halinę Annę (16 VIII 1919-29 VI 1940), żołnierza ZWZ, rozstrzelaną razem z ojcem.

Jest patronem ulicy w Lublinie, jego nazwisko znajduje się na tablicy pamiątkowej w gmachu senatu RP.