Bojownikom niepodległości

Stefan Pomirski

(1839–1929)

Urodził się 3 maja 1839 r. w Warszawie.

Ukończył seminarium duchowne; w roku 1858 przyjął święcenia kapłańskie. Posługę duszpasterską pełnił jako jako wikariusz w kościele pw. Przemienienia Pańskiego Płoniawach.

Uczestnik powstania styczniowego 1863–1864; przy organizowaniu oddziałów współpracował z gen. Zygmuntem Padlewskim (1836–1863) naczelnikiem miasta Warszawy oraz naczelnikiem powstania w guberni płockiej. Miał zostać kapelanem oddziału, który 8 lutego został rozbity w bitwie pod Podosiem. Z oddziału liczącego 66 powstańców na miejscu poległo 16 (których trupy zwyczajem rosyjskim obdarto do naga), 36 było rannych, których Rosjanie przywieźli na furmankach do Makowa, a z nich wyleczyło się 9, reszta umarła; 7 wzięto do niewoli.

Aresztowany 21 maja w Pułtusku pod zarzutem wygłoszenia kazania o rewolucyjnej treści podczas pogrzebu 21 zamordowanych powstańców we wsi Podlas w parafii Płoniawy. Więziony w twierdzy modlińskiej. W lutym 1863 r. wyrokiem sądu skazany na karę śmierci. Początkowo wyrok zamieniono 12 lat, ostatecznie na 8 lat ciężkich robót na Syberii i pozbawienie wszelkich praw stanu.

W listopadzie 1863 r. wysłany do Tobolska, skąd etapami dotarł do Irkucka, następnie do miejsca katorgi w zabajkalskiej wsi Siwakowa koło miasta Czyty. Jako katorżnik zakuty w kajdany dźwigał je bez przerwy przez kilka lat. Przez dwa lata pracował przy budowie barek na Amurze, następnie przez dwa i pół roku pracował w kopalni srebra w Aktani. Dekretem carskim z roku 1870 został wysłany na osiedlenie do wsi Tunka w rejonie tuńkijskim Buriacji – Tunka służyła jako miejsce zesłań więźniów politycznych, między innymi grupy 145 księży aresztowanych w powstaniu styczniowym. W roku 1875 uzyskał pozwolenie na zamieszkanie w europejskiej części cesarstwa i od następnego roku mieszkał w Sławianoserbsku w guberni jekaterynosławskiej (obecnie Ukraina). W kwietniu 1890 r. uzyskał zgodę na zamieszkanie w Kijowie, bez prawa przebywania na terenie Królestwa Polskiego. W Kijowie przeżył prawie 30 lat. Do kraju powrócił w 1920 r.

W niepodległej Polsce zweryfikowany jako ppor. weteran. Mieszkał w Warszawie. W roku 1923 obchodził jubileusz 65. lecia kapłaństwa. Uzyskał godność kanonika honorowego Kapituły Ołyckiej.

Zmarł 5 grudnia 1929 r., został pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Dąbrowie koło Mławy.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 5 kl., pośmiertnie otrzymał Krzyż Niepodległości z mieczami.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
„Monitor Polski” 1930, nr 260.
Źródła

Monitor Polski” 1930, nr 260; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928; Schematyzm Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z Mapą Diecezji i dodatkiem Spisu Polskich Parafij i Polskiego Duchowieństwa w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Stan z 1 stycznia 1925 r., Kraków 1925; M.M. Grzybowski, Duchowieństwo katolickie diecezji płockiej w okresie powstania styczniowego, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2013, t. V; F. Sznarbachowski, Początek i dzieje Rzymsko-katolickiej Djecezji Łucko-Żytomierskiej, obecnie Łuckiej, w zarysie, Warszawa 1926; Wykaz Parafji oraz Spis Duchowieństwa Rzymsko-katolickiego w Królestwie Polskiem z dodaniem Informatora Przemysłowo-handlowo-rolnego «Swój do Swego» i Spisem Towarzystw Spożywczych w Król. Polskiem 1913, Warszawa brw; https://genealogia.okiem.pl/powstaniec-styczniowy/57723/stanislaw-pomir….