Bojownikom niepodległości

Stefan Władysław Artwiński

(1863–1939)

Stefan Władysław ArtwińskiUrodził się 11 sierpnia 1863 r. we wsi Igołomia koło Miechowa. Syn Tomasza i Marii z Piotrowskich.

Początkowo uczył się w rodzinnym domu, a od 1873 r. w gimnazjum w Pińczowie, skąd po konflikcie z rosyjskim urzędnikiem został wydalony z „wilczym biletem”. Maturę uzyskał eksternistycznie, po czym studiował farmację na Uniwersytecie Warszawskim i w 1890 r. otrzymał tytuł prowizora farmacji. Praktyki studenckie odbywał w Warszawie oraz w Dorpacie.

Po ukończeniu studiów prowadził drogerię w Kielcach, a potem kierował aptekami w Busku–Zdroju i Łopusznie. W 1901 r. został właścicielem apteki w Kielcach. Od 1906 r. był członkiem Rady Miasta Kielce.

Od 1907 do 1916 r. należał do PPS. Używał ps. „Aptekarz”, „Dęmbno”.

Podczas I wojny światowej został członkiem zarządu Rady Okręgowej Ziemi Kieleckiej, w 1915 r. był współzałożycielem schroniska dla legionistów. Od roku 1916 r. służył w Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1917 r. objął stanowisko prezesa legalnego Towarzystwa „Piechur”, będącego ekspozyturą POW. Uczestniczył w akcji rozbrajania Austriaków w listopadzie 1918 r.

W 1919 r. otworzył aptekę u zbiegu ul. Dużej i Konstantego (obecnie Sienkiewicza).

W 1920 r. był organizatorem i do 1923 r. prezesem Związku Strzeleckiego. Ponownie funkcję tę objął w 1929 r. i sprawował ją do wojny.

Należał do Federacji Polskich Związku Obrońców Ojczyzny oraz Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W listopadzie 1934 r. został prezydentem Kielc.

Po wybuchu wojny stanął na czele Obywatelskiego Komitetu Obrony Kielc. Po zakończeniu kampanii wrześniowej stanął na czele konspiracyjnej organizacji Orzeł Biały na Kielecczyźnie. Aresztowany 27 października przez Niemców, zamordowany na przełomie października i listopada 1939 r. Pochowany na Cmentarzu Partyzanckim przy ul. P. Ściegiennego w Kielcach.

Żonaty, syn – Eugeniusz (1 marca 1892 – 10 września 1944), lekarza.

W Kielcach jest patronem Szkoły Podstawowej nr 5, ulicy, tablice poświęcone jego pamięci znajdują się w ratuszu oraz na budynku przy ul. Sienkiewicza 11.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl. oraz dwukrotnie srebrnym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie otrzymał order Polonia Restituta 2 kl.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” 1931, nr 251.