Bojownikom niepodległości

Stefania Juraszek–Szwarcbartowa

(1896–1974)

Stefania Juraszek–SzwarcbartowaUrodziła się 26 sierpnia 1896 r. w Warszawie. Córka Szymona, inżyniera chemika, i Heleny z Flachów. Siostra Wacława (zob.).

Ukończyła Szkołe Komercyjną Żeńską Anieli Wareckiej (1914 r.). Od 1915 r. studiowała medycynę na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów była wolontariuszem w Instytucie Higieny Dziecięcej. i w laboratorium Szpitala Ujazdowskiego.

W czasie I wojny światowej w POW ps. „Żywna”.

W niepodległej Polsce od marca 1919 do marca 1920 r. wolontariusz w laboratorium Szpitala Ujazdowskiego.

W 1920 r. w Wojsku Polskim. Służyła w Ochotniczej Legii Kobiet. Brała udział w wojnie z bolszewikami.

Po wojnie kontynuowała studia medyczne. Od 1924 r. pracowała jako wolontariusz na oddziale chorób wewnętrznych Szpitala Wolskiego. Ukończyła studia medyczne, w 1926 r. uzyskując dyplom lekarski.

Została asystentem w tym szpitalu (do 1927 r.). W latach 1927–1928 pracowała w Warszawskiej Powiatowej Kasie Chorych. Odbyła specjalizację w klinice internistycznej uniwersytetu w Wiedniu. W 1928 r. przeniosła się do Sosnowca. Była lekarzem domowym w Kasie Chorych, naczelnym lekarzem szkolnym oraz prowadziła prywatną praktykę. W 1937 r. zamieszkała w Radomiu, gdzie pracowała jako lekarz w Wydziale Zdrowia.

Podczas II wojny światowej zorganizowałą szpital dla uchodźców w Brześciu nad Bugiem, w którym była jedynym lekarzem. Następnie powróciła do Radomia, gdzie kontynuowała pracę w Wydziale Zdrowia. Brała udział w działalności konspiracyjnej. Od 1940 r. w ZWZ/AK ps. „Żywna”. Służyła jako lekarz i łączniczka. Aresztowana przez Niemców (11 listopada 1942), przebywała w więzieniu w Radomiu. 7 stycznia 1943 r. wywieziona do obozu koncentracyjnego w Majdanku. Po uzyskaniu zezwolenia dowództwa obozu zorganizowała tam szpital, w którym przez wiele miesięcy była jedynym lekarzem. 13 kwietnia 1944 r. zgłosiła się ochotniczo na opiekunkę chorych więźniarek przewozonych do obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Tam pracowała w kobiecym szpitalu obozowym. Wkrótce wywieziona z chorymi do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, a po kilku tygodniach do obozu koncentracyjnego w Neustadt-Gleve. 2 maja 1945 r. uwolniona przez oddziały amerykańskie, powróciła do Polski.

23 maja 1945 r. dotarła do Radomia, gdzie została ordynatorem oddziału wewnętrznego Szpitala Miejskiego, a następnie lekarzem Wydziału Zdrowia i przewodniczącą Komisji Lekarskiej.

W pierwszych latach po wojnie była (honorowo) kierownikiem i wykładowcą w utworzonej przez siebie szkoły pielęgniarskiej. Zorganizowała też poradnię dla b. więźniów obozów koncentracyjnych, w której pracowala społecznie do końca życia.

Należała do ZBoWiD.

Zmarła 16 sierpnia 1974 r. w Warszawie i została pochowana na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. 243.

Odznaczona złotym Krzyżem Zasługi z mieczami, Medalem Niepodległości, w PRL otrzymała order Odrodzenia Polski 4 kl. i Krzyż Walecznych.

Zamężna (od 1919 r.) z Waldemarem Jerzym Szwarcbartem (z którym w 1923 r. się rozeszła), miała z nim córkę Zofię Stefanię (ur. 1921) zamężną Korczakową, lekarza, a od 1937 r. z Zygmuntem Perzanowskim.

Jest patronką ulicy w Radomiu.

Źródła

Jest taka ulica: dr Stefanii Perzanowskiej, www.cozadzien.pl/radom/jest-taka-ulica-dr-stefanii-perzanowskiej/60374 [dostęp 27 VI 2021]; „Monitor Polski” nr 179/1931; T. Ostrowska, w: Polski Słownik Biograficzny t. XXV/1980; Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na rok 1938, Warszawa 1938; Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na rok 1936, Warszawa 1936.