Bojownikom niepodległości

Teodor Wiktor Furgalski

(1893–1939)

Teodor Wiktor FurgalskiUrodził się 11 września 1893 r. w Brzostku, Małopolska. Syn Antoniego, notariusza, i Heleny z Grychowskich. Brat Tadeusza (zob.).

Uczęszczał do I Gimnazjum Klasycznego w Rzeszowie, w którym w 1911 r. uzyskał maturę. Następnie studiował na Wydz. Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Członek Zw. Strzeleckiego; ukończył kurs oficerski. W sierpniu 1913 r. uczestniczył w letniej szkole instruktorskiej w Stróży.

W czasie I wojny światowej od 7 sierpnia 1914 r. dowodził II plut. 5 komp. strzeleckiej (potem: III plut. 1 komp. I baonu 1 pp LP). W lutym 1915 r. został dowódcą II plut. 4 komp. 5 pp LP i w czerwcu tego roku otrzymał stopień ppor. piech. (lista uzupełniająca). Po bitwie pod Konarami odesłany na tyły, służył w baonie uzupełniającym nr 3 m.in. jako dowódca 1 komp. (od 24 lipca). W połowie października powrócił na front. Później był adiutantem II baonu 5 pp LP oraz dowódcą komp. Ranny 4 lipca 1916 r. podczas bitwy pod Kościuchnówką. Przeszedł cały szlak bojowy pułku. Podczas niemieckiego przeszkalania Legionów był instruktorem oraz dowódcą komp. na kursie wyszkolenia nr 5.

W następstwie kryzysu przysięgowego zwolniony z Legionów i we wrześniu 1017 r. wcielony do armii austro-węgierskiej do ćwiczebnej I grupy w Tyrolu. Potem w szeregach 57 pp walczył na froncie włoskim.

Po powrocie do kraju od 1 listopada 1918 r. w WP. Dowodził komp. i baonem 5 pp leg. 17 grudnia awansował na por. piech. Od 16 czerwca do 30 listopada 1919 r. był słuchaczem wojennego kursu Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Awansowany 1 grudnia na kpt. piech., objął funkcję szefa oddz. w sztabie 13 DP. Uczestniczył w walkach z bolszewikami na froncie ukraińskim i m.in. w okolicach Zamościa, otrzymując stopień mjr. piech. ze starszeństwem z 1 kwietnia 1920 r.

W okresie od 1 listopada 1921 do października 1922 r. przebywał na I kursie doszkalającym Szkoły Sztabu Generalnego. Zweryfikowany jako mjr piech. z 1 czerwca 1919, po ukończeniu kursu został szefem sztabu 30 DP. Awansowany na ppłk. SG piech. ze starszeństwem z 1 lipca 1923 r., objął stanowisko szefa wydz. w Oddz. I Sztabu Generalnego. Następnie (od 31 lipca 1926) był p.o. szefa Biura Ogólno-Organizacyjnego MSWojsk, a od 20 marca 1927 do 2 marca 1932 r. dowodził 5 pp leg. 1 stycznia 1929 r. otrzymał stopień płk. dypl. piech. Następnie był szefem Oddz. II Sztabu Głównego. W dniu 7 czerwca 1934 r. objął funkcję dowódcy piechoty dywizyjnej 29 DP, a w kwietniu 1937 r. został dowódcą 8 DP.

Na jej czele, w ramach Armii „Modlin”, uczestniczył w kampanii 1939 r. Po kapitulacji załogi Modlina (29 września) dostał się do niewoli niemieckiej. Zwolniony w następstwie umowy kapitulacyjnej.

Na skutek choroby zmarł 25 listopada 1939 r. w szpitalu w Tworkach. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie kwat. legionowa A-5.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., pięciokrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi, czeskim orderem Białego Lwa 3 kl., estońskim Krzyżem Wolności 3 kl., fińskim orderem Białej Róży 3 kl., francuską Legią Honorową 4 i 5 kl., hiszpańskim orderem Zasługi Wojskowej 3 kl., jugosłowiańskim orderem św. Sawy 2 kl., łotewskim orderem Trzech Gwiazd 3 kl., rumuńskim orderem Gwiazdy Rumunii 3 kl., szwedzkim orderem Miecza 3 kl., węgierskim orderem Krzyża Zasługi 2 kl. i włoskim orderem Korony Włoch 3 kl.

Żonaty z Leokadią Sokołowską.

Pośmiertnie (11 września 1994) otrzymał honorowe obywatelstwo Mławy.

Źródła

W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; Encyklopedia Wojskowa t. II, Warszawa 1932; T. Furgalski „Wyrwa”, Dziennik 1913–1916, Kraków 2011; L. Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985; T. Jurga, W. Karbowski, Armia „Modlin” 1939, Warszawa 1987; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934; T. Łaszczewski, w: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956 t. 9, Kraków 2003; G. Łowczowski: Historia 5 Pułku Piechoty Legionów „Zuchowatych”, Londyn 1968; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; „Monitor Polski” nr 18/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; VII Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916; Za kratami więzień i drutami obozów t. II, Warszawa 1928.