Tomasz Graczykowski

Urodził się 16 lutego 1886 r. w Kołaczkowie pow. Gniezno. Syn Józefa, rolnika, i Marianny z Lisewskich,

Ukończył szkołę powszechną i gimnazjum w Gnieźnie (1909 r.), po czym studiował medycynę w Berlinie (1909-1910), Monachium (1910-1912) i Wrocławiu. 4 sierpnia 1914 r. uzyskał dyplom lekarski.

W 1902 r. był członkiem założycielem Tow. T. Zana w Gnieźnie (później jego prezes). Od 1906 r. członek zarządu „Bratniej Pomocy” i członek „Zet” (w latach 1910-1912 komisarz szkolny na zabór pruski, 1912-1914 komisarz śląski). W 1911 r. był wydawcą „Brzasku” i „Młodzieży”. Od 1912 r. członek tajnego Koła Medyków-Polaków. W 1913 r. założyciel Tow. Gimnastycznego „Sokół” we Wrocławiu. W latach 1913-1914 członek Tow. Naukowego Polskiego.

W czasie I wojny światowej 1 sierpnia 1914 r. powołany do armii niemieckiej, brał udział w działaniach na froncie rosyjskim i francuskim. Służył w szpitalu polowym nr 141 (do grudnia 1916 r.), potem w 87 pkaw, a od 1 lipca do 19 listopada 1918 r. w szpitalu w Rottenmünster. 7 grudnia został zdemobilizowany.

Uczestnik powstania wielkopolskiego. Brał udział w walkach o Inowrocław. Od połowy stycznia do 10 marca 1919 r. praktykował w Dolsku, działając jednocześnie w Zw. Młodej Polski.

Przyjęty w stopniu por. lek. do Wojsk Wielkopolskich, od 13 marca do 8 kwietnia 1919 r. był lekarzem II baonu 10 pstrz wlkp. Następnie (9 kwietnia-15 czerwca) lekarz naczelny obozu jenieckiego w Szczypiornie. 13 maja awansował na mjr. lek. Zorganizował 3 komp. sanitarną, na czele której uczestniczył m.in. w zajęciu Pomorza i w działaniach przeciwko bolszewikom na froncie litewsko-białoruskim. W czerwcu 1920 r., po odnowieniu się kontuzji, został skierowany do Kliniki Ortopedycznej w Poznaniu, a potem do szpitala wojskowego w

Inowrocławiu. Jako rekonwalescent na początku lipca zorganizował ochotniczą komp. sanitarną. Od 1 października był ordynatorem oddziału wewnętrznego i zakaźnego szpitala wojskowego w Inowrocławiu.

Po zakończeniu wojny od 1 lipca 1921 do czerwca 1923 r. był komendantem tego szpitala i jednocześnie starszym lekarzem 59 pp. Zweryfikowany jako mjr lek. z 1 czerwca 1919 r., przeniesiony został do rezerwy.

Od 1 września 1922 r. był lekarzem szkolnym w Państwowym Gimnazjum im. J. Kasprowicza w Inowrocławiu. Członek Rady Miejskiej w Inowrocławiu. W 1926 r. zorganizował tam Zw. Strzelecki, a w latach 1930-1931 był naczelnym lekarzem Kasy Chorych. Działał w PCK (jego prezes w Inowrocławiu) i ZHP. Prezes Tow. Walki z Gruźlicą, prezes Komitetu Wykonawczego Półkolonii Wakacyjnych. Należał do BBWR, którego był prezesem w Inowrocławiu. Od 1 września 1932 r. pracował jako lekarz zaufania Zakładu Ubezpieczeń w Poznaniu. Współorganizator i prezes tamtejszego Stow. Opieki nad Dzieckiem i Matką. 1 września 1935 r. został lekarzem miejskim w Chorzowie.

31 sierpnia 1939 r. zmobilizowany do WP, objął funkcję komendanta głównego punktu opatrunkowego w Bydgoszczy.

Podczas kampanii 1939 r. 6 września zwolniony z obowiązku służby wojskowej, jako ochotnik wziął udział w obronie Warszawy. Po zakończeniu walk 10 października powrócił do Chorzowa, gdzie pracował jako lekarz Kasy Chorych. 15 maja 1940 r. aresztowany przez Niemców, był więziony w Sosnowcu i obozie koncentracyjnym w Dachau. Ciężko chory i niezdolny do pracy, został zwolniony z obozu. Zamieszkał w Krakowie, gdzie od stycznia 1941 do marca 1943 r. pracował w Izbie Lekarskiej. Od lutego 1942 do stycznia 1945 r. mieszkał w Kazimierzy Wielkiej. Pracował jako kierownik ośrodka zdrowia i lekarz obwodowy. M.in. niósł pomoc żołnierzom AK rannym w bitwie o Skalbmierz (5 sierpnia 1944).

Powrócił do Chorzowa, gdzie od lutego 1945 do sierpnia 1950 r. był lekarzem miejskim i kierownikiem Wydz. Zdrowia, a od 20 maja 1950 r. lekarzem Ubezpieczalni Społecznej i członkiem Rady Lekarskiej.

Członek Zw. b. Więźniów Politycznych, Zw. Inwalidów Wojennych, PCK i Polskiego Tow. Lekarskiego.

Zmarł 23 czerwca 1959 r. w Zabrzu. Pochowany na cmentarzu w Witkowie pow. Gniezno.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i dwukrotnie srebrnym Krzyżem Zasługi.

Żonaty (od 29 XII 1919) z Janiną Niedbalską, miał z nią synów Stefana (ur. 1920) i Józefa Jerzego (ur. 31 III 1922), lekarza, oraz córki Annę (ur. 1925) i Alicję Zofię (ur. 15 V 1928), lekarza.

Jest patronem ulicy w Inowrocławiu.