Bojownikom niepodległości

Tytus Filipowicz

(1873–1953)

Tytus FilipowiczUrodził się 21 listopada 1873 r. w Warszawie. Syn Kazimierza, lekarza, Marii z Samborskich.

Ukończył szkołę górniczą w Dąbrowie Górniczej.

Od 1894 r. należał do Socjaldemokracji Królestwa Polskiego, a od 1896 r. do PPS. W 1897 r. redagował pismo PPS „Górnik”. W tym roku aresztowany przez władze rosyjskie, zbiegł w czasie transportu do Piotrkowa. Wjechał wówczas do Krakowa, a stamtąd do Londynu.

Po przybyciu do Londynu pracował w drukarni „Przedświtu”. Jednocześnie studiował w London School of Economics. Od 1898 r. działał w londyńskiej sekcji Zw. Zagranicznego Socjalistów Polskich. Brał udział w pracach Klubu Socjalistycznego polskich robotników. W latach 1902–1904 zajmował się działalnością publicystyczną, współpracując z „Głosem”, „Krytyką”, „Naprzodem” i „Przedświtem” oraz pismami angielskimi.

Podczas wojny rosyjsko-japońskiej wciągnięto go do prowadzenia pertraktacji z dyplomatami japońskimi w Wiedniu, Paryżu i Londynie w sprawie pomocy finansowe dla akcji bojowej PPS. Towarzyszył J. Piłsudskiemu w jego podróży do Japonii, podjętej w tej sprawie. Był tłumaczem, a po powrocie prowadził praktycznie samodzielne pertraktacje z przedstawicielami Japonii w Londynie, w związku z tym został powołany do Komitetu Zagranicznego PPS. W końcu 1904 r. przeniósł się do Krakowa.

W czasie rewolucji 1905 r. przebywał w kraju. Uczestniczył w Radzie Czerwcowej PPS w Józefowie koło Warszawy (15–18 czerwca 1905). Aresztowany 19 grudnia 1905 r. przez władze rosyjskie w redakcji wydawanego przez PPS Kuriera , został skazany na pięć lat zesłania no Wołogdy, skąd rychło zbiegł. Uczestniczył w IX Zjeździe PPS (listopad 1906), podczas którego opowiedział się za PPS-Frakcją Rewolucyjną. W latach 1907–1914 wchodził w skład Centralnego Komitetu Robotniczego tej partii.

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 1 i 5 pp LP.

W 1915 r. kierował akcją werbunkową Dep. Wojskowego NKN na terenie Galicji. W tym też roku przydzielony do prowadzenia Biura Prezydium NKN i jego Dep. Wojskowego w Warszawie. W maju 1916 r. aresztowany przez Niemców, potem został uwolniony. W 1917 r. wstąpił do Stronnictwa Niezawisłości Narodowej, stanowiącej przybudówkę PPS.

W tym też roku objął funkcję referenta ds. polityki zagranicznej w Dep. Stanu Rady Regencyjnej i od czerwca prowadził jego wiedeńską placówkę.

11 listopada 1918 r. przybył do Warszawy. Od 17 listopada był wiceministrem Spraw Zagranicznych w gabinecie J. Moraczewskiego. Zdymisjonowany 13 grudnia, przez krótki okres czasu zajmował stanowisko radcy w Poselstwie RP w Paryżu. 18 października 1919 r. mianowany szefem Polskiej Misji Dyplomatycznej na południowym Kaukazie. Po zajęciu tych terenów przez bolszewików wzięty przez nich do niewoli, był więziony w Baku i Moskwie. Po zawarciu traktatu pokojowego (18 marca 1921) został uwolniony.

Od kwietnia sprawował funkcję radcy poselstwa w Paryżu, po czym od lipca 1921 do 22 października 1922 r. jako chargé d`affaires kierował Poselstwem RP w Moskwie w randze posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego III (potem II) klasy. Następnie poseł w Finlandii oraz (6 września 1927–1 marca 1929) w Belgii. Od marca 1929 r. poseł, potem ambasador RP w Waszyngtonie. Funkcję tę sprawował do 31 grudnia 1932 r., po czym powrócił do kraju. W 1933 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Był inicjatorem i prezesem Ligi Odrodzenia Gospodarczego, a w styczniu 1936 r. wyłonionej z niej Polskiej Partii Radykalnej. W grudniu 1927 r. zgłosił swój akces do Klubu Demokratycznego.

Po kampanii 1939 r. przyjechał do Paryża. Tam 21 grudnia 1939 r. wszedł w skład I Rady Narodowej. Latem 1943 r. współtworzył Komitet Zagraniczny Polskiego Stronnictwa Demokratycznego w Londynie. Prezes III (od czerwca 1949) i członek IV Rady Narodowej.

Założyciel i pierwszy przewodniczący Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie. Członek Głównej Komisji Skarbu Narodowego (od stycznia 1950).

Członek Rady Głównej PCK.

Zmarł 18 lipca 1953 r. w Londynie. Pochowany na tamtejszym Cmentarzu St. Mary`s w katakumbach.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 3 kl. i Krzyżem Niepodległości.

Żonaty (od 1908) z Wandą Krahelską (zob.), miał z nią syna Michała (12 X 1914–1978).

Źródła

K. Grodziska, Polskie groby na cmentarzach Londynu, Kraków 1995; H. Kiepurska, Warszawa w rewolucji 1905–1907, Warszawa 1974; Kierownictwo obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945–1990, Londyn 1996; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 300/1930; A. Pacholczykowa, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987.