Walerian Adamski

Urodził się 24 listopada 1885 r. w Zielonej Górze pow. Szamotuły. Syn Piotra, dróżnika, i Józefy z Wasilewskich. Starszy brat Stanisław (1875–1967) w latach 1930–1967 był biskupem diecezji katowickiej.

W roku 1906 ukończył gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, następnie podjął studia na uniwersytecie we Fryburgu. W tym samym roku przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński. Od roku 1907 kształcił się w seminarium duchownym w Gnieźnie (Seminarium Clericorum Practicum). 22 stycznia 1911 r. został wyświęcony na kapłana. Od roku 1902 uczestniczył w działalności tajnego kółka samokształceniowego. W latach 1908–1911 należał do Grupy Narodowej oraz do Organizacji Młodzieży Narodowej „Zet”. W latach 1909–1910 organizował wyjazdy wakacyjne do rodzin polskich dla młodzieży akademickiej ze Śląska, Warmii i Pomorza. Od roku 1911 pracował w tajnych i półtajnych organizacjach nauki języka polskiego w Poznaniu oraz w jawnych zrzeszeniach polskich. Od 15 lutego 1911 do 27 stycznia 1914 r. był wikariuszem w parafii pw. Matki Boskiej Bolesnej w Poznaniu. Następnie (od 28 stycznia 1914 r.) sekretarz w Związku Towarzystw Młodzieży w Poznaniu. Od 27 października 1917 r. duszpasterz młodzieży archidiecezji. W roku 1917  prowadził wykłady we Włocławku, Warszawie i Kielcach. W roku 1918 pracował w Polskim Towarzystwie Pedagogicznym w Poznaniu. Był też sekretarzem generalnym wydziału oświaty i szkolnictwa w Naczelnej Radzie Ludowej. W oparciu o Towarzystwa Terminatorów, Młodzieży Młodszej oraz drużyny skautowe utworzył Młodzieżowe „Pogotowie”, które pełniło pomocniczą służbę wojskową w zakresie łączności, służby sanitarnej i ratunkowej podczas powstania wielkopolskiego (27 grudnia 1918 – 16 lutego 1919).

W niepodległej Polsce w latach 1919–1934 pełnił funkcje dyrektora Zjednoczenia Młodzieży Polskiej w Poznaniu. Pracował jako wikariusz w parafii św. Łazarza w Poznaniu. W roku 1927 uzyskał doktorat z socjologii na Uniwersytecie Poznańskim. Od 16 października 1930 r. pracował w kolegiacie pw. św. Marii Magdaleny w Poznaniu, w roku 1937 r. był kanonikiem gremialnym. W latach 1924–1934 należał do Rady Związku Towarzystw Dobroczynnych „Caritas” w Poznaniu. Od roku 1927 członek kuratorium, od roku 1933 prezes katolickiej szkoły społecznej w tym mieście. Był asystentem kościelnym Katolickiego Związku Młodzieży Męskiej i Katolickiego Związku Młodzieży Żeńskiej (od 1934). Równocześnie prezes rady nadzorczej Spółki Akcyjnej Ostoja oraz drukarni i Księgarni św. Wojciecha.

Po klęsce kampanii wrześniowej 1939 r. został aresztowany przez Niemców. 7 listopada osadzony w obozie tymczasowym, zorganizowanym w klasztorze Księży Misjonarzy Świętej Rodziny w Kazimierzu Biskupim. Po zwolnieniu w kwietniu 1940 r. wyjechał do Warszawy, gdzie kontynuował działalność duszpasterską i konspiracyjną. Jako kapelan AK brał udział w powstaniu warszawskim 1944 r. Po jego upadku wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, następnie do Bergen-Belsen. W kwietniu 1945 r. uwolniony przez oddziały alianckie, został kapelanem w szpitalu w Bomlitz.

W roku 1946 powrócił do Poznania; do roku 1950 pełnił funkcje duszpasterza katolickich organizacji młodzieżowych. Uzyskał godność prałata. Był kustoszem Kapituły Kolegiaty pw. św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Od roku 1950 był spowiednikiem i pracownikiem Księgarni św. Wojciecha. Zmarł 3 maja 1965 r. w Poznaniu, został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym przy ul. Bluszczowej.

Autor licznych prac dotyczących wychowania młodzieży, między innymi: Jak zakładać Towarzystwa Młodzieży?, Poznań 1919; Zjednoczenie Młodzieży Polskiej. Kilka uwag o ustroju i działalności, Poznań 1926; oraz socjologicznych, jak: Zarys socjologii stosowanej. T. 1, Poznań 1928.

Odznaczony Medalem Niepodległości.