Bojownikom niepodległości

Wanda Bielańska z Pigłowskich

(1894–po 1933)

Wanda Bielańska z PigłowskichUrodziła się 23 kwietnia 1894 r. w Warszawie. Córka Tadeusza i Zofii z Czarnowskich.

Studiowała na uniwersytecie w Kijowie.

W czasie I wojny światowej od marca 1915 r. należała do POW w tym mieście ps. „Orwicz”, „Orwiczówna” i „Czerwona”. W 1916 r. ukończyła kurs wywiadowczy.

Ob. Pigłowska świetnie kończy kursa wywiadowcze i podoficerskie, jednocześnie wraz z ob. Radziejowską i Kamionkówną prowadzą agitację wśród młodzieży akademickiej; tworzą pluton kobiecy, wpajaja w przyszłe zastępy tak ofiarnych pracowniczek ideologię niepodległościową, świecą przykładem, hartem ducha, oraz głęboko pomyślana ideowością, czym pozyskują dla organizacji mniej zdecydowane jednostki, kształcą je, wychowują i wreszcie urabiają na dzielne, ideowe peowiaczki, wiele z nich bowiem w czasie późniejszym złożyło swe życie w obronie ideału.

Ob. Pigłowska z poświęceniem i narażeniem zycia niesie z czasów carskich pomoc jeńcom-legionistom, przechowując takowych u siebie, chroniąc, wynajdywując ubrania i dokumenty, oraz środki pieniężne.

Za wybitne zdolności na wiosnę 1918 r. zostaje mianowana sekcyjną na kursach podoficerskich (...). W tym czasie przeprowadza z doskonałym rezultatem wywiad węzła kolejowego Korosteń.

Po rozbiciu II Korpusu, prowadzi akcję ratowniczą, wynajdywując mieszkania konspiracyjne, ubrania oraz środki dla rozbitków z pod Kaniowa. Dom matki ob. Pigłowskiej w tym czasie staje się ich schronieniem. Nie ma legionisty, który, przechodząc przez Kijów, nie znalazłby wydatnej pomocy ob. Pigłowskiej.

Za czasów bolszewickich ob. Pigłowska pracuje w miejscowym wywiadzie, potem w komendzie placu, a wreszcie jest przydzieloną do dyspozycji kmdta Nacz. w charakterze łącznika na zewnątrz. Jednocześnie też kończy kursa radiotelegraficzne.

W połowie maja zostaje wysłana do okręgu winnickiego, celem na wiazania przerwanej łączności i zbadania stanu rachunkowości i kasy. Z powyższego zadania, pomimo dwukrotnego wyrzucania podczas podróży z wagonu i aresztowania, wywiązuje się jak najlepiej.

7 czerwca 1919 r. z rozkazu kmdta Nacz. wyjeżdża do Kraju z raportami. Odbywa drogę z Sarn już pieszo, gdyż innych środków lokomocji nie ma. Między Sarnami a Styrem patrole bolszewickie zatrzymują ją dwa razy i prowadzają do swych stałych placówek. Pomimo tego, ob. Pigłowska nie daje za wygraną i wreszcie przeprawia się przez Styr pod Nowosiółkami, skąd zostaje odesłana do Warszawy, gdzie w Nacz. Dow. składa raporty.

21 czerwca po otrzymaniu rozkazu w Nacz. Dow. do K.N. 3 ob. Pigłowska udaje się w powrotną drogę, którą przebywa w 4-dniowym terminie, meldując się u Kmdta Nacz. W drodze powrotnej jest poznaną przez komisarza, lecz udaje się jej uniknąć aresztowania.

Będąc zmęczoną i wyczerpaną podróżą, a trafiającna b. intensywną pracę w Kijowie, nie korzysta z udzielonego jej urlopu, lecz obejmuje Kmdę Placu i pełni nadzwyczaj ciężką i odpowiedzialną funkcję.

Wreszcie podczas zdekonspirowania Kmdy Naczelnej w worselu ob. Pigłowska wykazuje tyle spokoju, równowagi i zimnej krwi, kryjąc dokumenta, broń i materiały kompromitujące, że wprowadza w podziw najodważniejszych członków Organizacji. Wraz z ob. Lewkowiczówną ostatnie opuszczają skompromitowany lokal.

21 sierpnia z rozkazu Kmdta Nacz. z raportami zostaje ponownie wysłana do Kraju, przechodzi pomyślnie front i składa meldunki w Nacz. Dow.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  Od 8 lipca 1919 r. do powrotu do kraju sprawowała funkcję komendanta placu w Kijowie.

Zmarła po 1933 r.

Odznaczona Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl. i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Zamężna z Wiktorem Czarnockim (zob.), a po jego śmierci od 1933 r. z N. Bielańskim.

Źródła

A. Holiczenko, Żołnierze tajnego frontu. Lista imienna KN3 POW – Wschód 1914-1921, Olsztyn 2012; „Monitor Polski” nr 258/1933; I. Ziemiański, Praca kobiet w P.O.W.-Wschód, Warszawa 1933.