Wawrzyniec Hajda

Urodził się 8 sierpnia 1844 r. w Piekarach Rudnych (obecnie część Bobrownik Śląskich).
Nie chodził do żadnej szkoły, uczył się w domu, kształcony przez matkę. Po śmierci rodziców (1856) poszedł na służbę do miejscowego siodłaka Cieśli, zaś w miesiącach wiosennych i letnich pracował o rolników. Po ukończeniu 14 lat podjął pracę zawodową w kopalni „Wilhelmine” w Szarleju. W wolnym czasie uczył się grać na skrzypcach; wkrótce zaczął komponować. W wieku 21 lat przeniósł się do kopalni „Szarlej”, a potem „Helena”. W 1871 r. na skutek wypadku w pracy stracił wzrok. Skierowany do zakładu ociemniałych we Wrocławiu.
Od czasu wypadku podjął działalność narodową. Organizował pogawędki dla młodzieży o polskich wieszczach w towarzystwach („Kółka”, „Kasyna”), spełniających rolę uniwersytetów ludowych. Zorganizował sekcję śpiewaczą, komponował rozmaite melodie (ponad 300). Jego dom (ul. Bytomska 169) stał się miejscem spotkań uświadomionych narodowo mieszkańców Piekar i okolic. Po rozwiązaniu „Kółka Polskiego” w szczuplejszym gronie kontynuował pracę oświatową. Poprzez obronę wiary katolickiej walczył z germanizacją. W maju 1885 r. oskarżony o podburzanie do gwałtów, był sądzony (z towarzyszami) w Izbie Karnej w Bytomiu. Po kilku latach polskie życie organizacyjne w Piekarach ponownie rozwinęło się. Utworzono „Towarzystwo Alojzjanów”, które w 1893 r. zostało rozwiązane przez władze niemieckie. Powołano wówczas „Kasyno Polskie”. Stał na czele komitetu, postulującego zbieranie podpisów pod petycją do władz w sprawie wprowadzenia w szkołach powszechnych w Piekarach języka polskiego. Petycja ta (1894 r.) została potraktowana przez władze jako działanie antypaństwowe.
Na przełomie XIX i XX w. głosił ideę odzyskania niepodległości przez Polskę. Z tego względu uzyskał przydomek „Śląski Wernyhora”.
Był autorem ponad 200 utworów poetyckich o treści religijnej i patriotycznej. Przyczyniały się one do rozbudzenia świadomości narodowej.
Jego działalność narodowa sprawiła, iż odwiedzili go m.in. filozof Friedrich Nietzche, Maria Skłodowska-Curie, Wojciech Korfanty, a potem też gen. Józef Haller. Jako działacz narodowy wychował dwa pokolenia młodzieży, a Piekary Śląskie stały się wzorem dla innych gmin polskich na Górnym Śląsku.
Zmarł 27 marca 1923 r. w Piekarach Śląskich. Pochowany na cmentarzu przy ul. Kalwaryjskiej.
Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości.
Żonaty (od 1871 r.) z Pauliną Bednorz, a po jej śmierci z Marią Oleś.
Jego pamięci poświęcono pomnik w Piekarach Śląskich, tablicę na budynku przy ul. Bytomskiej 169 w tym mieście, jest patronem tamtejszej Szkoły Podstawowej nr 5 oraz Nagrody Miasta Piekary Śląskie w dziedzinie kultury, a także ulic w Bytomiu, Lublińcu i Piekarach Śląskich.