Bojownikom niepodległości

Wiktoria Bielakowa z Osmolanków

(1896-1941)

Bielakowa_Osmolanka Wiktoria MN 19_06_1938_FOTOUrodziła się 24 lutego 1896 r. w Dzierzkowicach koło Kraśnika. Córka Tomasza, rolnika, i Józefy z Grudzińskich. Siostra Feliksy Żakowej-Osmolankowej (zob.).

 

Uczyła się w szkole powszechnej w Dzierzkowicach, a potem w polskim progimnazjum w Urzędowie, które ukończyła w 1911 r. Następnie kontynuowała prywatną naukę.

 

Od 1912 r. zaangażowała się w tajną działalność oświatową, prowadząc kursy czytania i pisania dla dzieci i kursy wieczorowe dla młodzieży we wsi Podole koło Bełżyc, a od 1914 r. w Sobieszczanach. Organizowała też pogadanki dla dorosłych.

 

Działaczka społeczna; zorganizowała Stowarzyszenia Spożywcze w Niedrzwicy i Sobieszczanach, tam także założyła koło gospodyń wiejskich.

 

W czasie I wojny światowej w marcu 1915 r. zorganizowała w Sobieszczanach Ligę Kobiet Pogotowia Wojennego. Od 1 września tego roku w Polskiej Organizacji Wojskowej ps. „Bogda”. Była komendantką zorganizowanego przez siebie oddziału żeńskiego w Sobieszczanach.

 

Jednocześnie kształciła się nadal i w 1916 r. ukończyła sześciotygodniowy kurs uzupełniający dla nauczycieli ludowych.

 

Wobec ujawnienia jest działalności niepodległościowej w listopadzie 1917 r. władze austriackie nakazały jej opuszczenie Sobieszczan. Była organizatorką wiecu protestacyjnego przeciwko podpisaniu przez Niemcy, Austro-Węgry i Ukrainę traktatu pokojowego, przyznającego Chełmszczyznę i część Podola Ukraińcom. W następstwie tego 18 lutego 1918 r. została aresztowana przez władze austriackie i uwięziona na Zamku Lubelskim. Zwolniona 18 maja powróciła do Sobieszczan. Wobec inwigilacji przeniosła się do ojca do Świerszczowa w Chełmszczyźnie i tam kontynuowała działalność niepodległościową.

 

W niepodległej Polsce przez osiem lat (do maja 1926 r.) pracowała jako sekretarka w Polskim Stronnictwie Ludowym-Wyzwolenie w Lublinie. Następnie była sekretarką naczelnego redaktora Gazety Lubelskiej „ABC”, a od 1 października 1934 r. kancelistką w wydziale spraw społecznych w Zarządzie Miejskim m. Lublina.

 

Należała do Związku Peowiaków.

 

Podczas II wojny światowej od października 1939 r. uczestniczyła w działalności konspiracyjnej w SZP/ZWZ ps. „Piła”, „Wikta”. Do lipca 1940 r. była kurierką do specjalnych zleceń w Komendzie Okręgu Lublin, kierowała komórką więzienną. Od sierpnia 1940 do lutego 1941 r. jedyna łączniczka komendanta okręgu do kontaktów z Komendą ZWZ w Warszawie. Pracowała na odcinku służby kurierskiej. W lutym 1941 r. została kierowniczką łączności Komendy Okręgu ZWZ Lublin. Aresztowana 28 sierpnia 1941 r., była torturowana przez funkcjonariuszy gestapo.

 

9 września 1941 r. popełniła samobójstwo w więzieniu gestapo przy ul. Uniwersyteckiej w Lublinie. Pochowana na Cmentarzu Parafialnym przy ul. Lipowej w Lublinie.

 

Odznaczona Medalem Niepodległości i srebrnym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie otrzymała order Virtuti Militari 5 kl.

 

Zamężna (od 1921 r.) z Józefem Bielakiem, miała córkę Danutę (ur. 1922) zamężną Hyjek.

Źródła

CAW, akta Medalu Niepodległości 19 VI 1938; A. Borowski, P. Pacak, Peowiaczki. Kurierki, wywiadowczynie, żołnierze, Warszawa 2023; I. Caban, Ludzie lubelskiego okręgu Armii Krajowej, Lublin 1995; „Monitor Polski” 1938, nr 140; Słownik biograficzny kobiet odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari t. I, Toruń 2004; Słownik biograficzny uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, Warszawa 1988.