Bojownikom niepodległości

Wilhelm Andrzej Lawicz

(1893-1968)

lawicz andrzejUrodził się 9 listopada 1893 r. w Krakowie. Syn Pawła, restauratora, oraz Amalii z Osińskich Iżyńskiej.

Od 1905 r. uczęszczał do gimnazjum św. Anny w Krakowie, w którym 11 czerwca 1912 r. uzyskał maturę. Następnie podjął studia na Wydz. Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od czerwca 1912 r. należał do II Polskiej Drużyny Strzeleckiej. Ukończył kurs podoficerski w Rabce (11-18 grudnia 1912) i szkołę podchorążych (1913 r.).

Po wybuchu wojny 8 sierpnia 1914 r. na czele oddziału z Kolbuszowej przybył do Krakowa i wstąpił do Legionów. Służył w 1 komp. 2 pp LP. Mianowany chor. piech. (29 września 1914), stał na czele plut. 2 komp. Awansowany 26 maja 1915 r., dowodził komp. Ciężko ranny w pierś 17 czerwca 1915 r., przez rok leczył się w szpitalach w Kolozsvar i Krakowie (twierdzy nr 9 oraz 4) i służył w komp. uzupełniającej nr 3. 1 kwietnia 1916 r. otrzymał stopień por. piech. Powróciwszy do pułku objął dowództwo 2 komp., którą dowodził do 10 lutego 1918 r. W tym też czasie był komendantem szkoły oficerskiej w 2 pp LP. We wrześniu 1917 r. awansował na kpt. piech. Od 10 lutego 1918 r. dowodził I baonem.

Uczestniczył w przejściu II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918). Po dołączeniu do II Korpusu Polskiego jego baon wcielono do 13 psp. Po bitwie pod Kaniowem (11 maja) i likwidacji korpusu uczestniczył w pracach Organizacji Wojskowo-Agitacyjnej. 2 lipca mianowany mjr. piech., został wysłany do 4 DStrz na Kubań. Tam był dowódcą 1 komp., a później szkoły oficerskiej. W grudniu 1918 r. wszedł w skład misji wojskowej wysłanej przez dowódcę dywizji gen. Lucjana Żeligowskiego do J. Piłsudskiego i razem z nią powrócił do kraju.

Przydzielony do 2 pp leg, w lutym 1919 r. wyjechał do Francji, gdzie objął dowództwo baonu 2 pstrz (potem: 44 pp) w armii gen. Józefa Hallera. Po przybyciu z armią do kraju uczestniczył w walkach z bolszewikami m.in. jako w zastępstwie, a od lipca 1920 r. etatowy dowódca pułku. W czerwcu 1920 r. awansował na ppłk. piech. (z dniem 1 kwietnia). Dowodził też czasowo XXV BP. Szczególnie wyróżnił się w bitwie pod Biłką Szlachecką (13 sierpnia 1920).

Od 1 listopada 1921 do 30 października 1922 r. był słuchaczem I kursu doszkalającego Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Zweryfikowany jako ppłk piech. z 1 czerwca 1919, w okresie od października 1922 do stycznia 1924 zajmował stanowisko szefa sztabu 16 DP, a następnie do września 1924 r. kolejno szefa sztabu OK nr V w Krakowie i OK nr VII w Poznaniu. Od września 1924 do marca 1927 r. służył jako oficer transportowy w Oddz. IV Sztabu Generalnego. Przeniesiony na dowódcę 52 pp (do listopada 1929), 1 stycznia 1929 r. awansował na płk. dypl. piech. Później do lipca 1930 r. był szefem wydz. wojskowego w Ministerstwie Komunikacji, po czym do listopada 1934 r. dowódcą piechoty dywizyjnej 25 DP. W listopadzie 1934 r. został pomocnikiem dowódcy OK nr X w Przemyślu, zaś w styczniu 1938 r. objął dowództwo 20 DP.

Członek Zw. Legionistów Polskich, od maja 1936 r. wiceprezes zarządu  Okręgowego Tow. Przyjaciół Zw. Strzeleckiego w Przemyślu.

Na czele 20 DP uczestniczył w kampanii 1939 r., biorąc udział w walkach w rejonie Mławy i obronie Warszawy. Od 13 września równocześnie dowodził odcinkiem obrony Praga-Północ. Po kapitulacji załogi stolicy (28 września) dostał się do niewoli niemieckiej. Przez większą część wojny przebywał w oflagu VII A w Murnau.

Po uwolnieniu (29 kwietnia 1945 r.) służył w 7 DP 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. Po przybyciu do Wlk. Brytanii i demobilizacji osiedlił się w Londynie. 11 listopada 1966 r. prezydent August Zaleski nadał mu stopień gen. bryg.

Zmarł 16 lutego 1968 r. w Londynie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie kwat. II B-24.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 4 i 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., siedmiokrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi i francuskim Krzyżem Wojennym.

Rodziny nie założył.

Poczta Polska wydała znaczek upamiętniający jego osobę, ku jego czci wybito medal pamiątkowy.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 111/1931
Źródła

W. Bartosz, Gen. bryg. Wilhelm Lawicz-Liszka (1893-1968), „Polska Zbrojna” nr 6/1994; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 3, Warszawa 2006; „Dziennik Polski, Dziennik Żołnierza” nr 45/1968; Encyklopedia Wojskowa t. IV, Warszawa 1934; L. Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985; T. Jurga, W. Karbowski, Armia „Modlin” 1939, Warszawa 1987; T. Kryska-Karski, S. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; Lista strat Legionu Polskiego. Od lipca do października 1915, Piotrków 1915;  Lista strat Legionu Polskiego. Od 1 maja do 1 lipca 1915, Piotrków 1915; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; T. Malinowski, M. Szumański, 2 Pułk Piechoty Legionów Polskich t. I: Karpaty, Warszawa 1939; „Monitor Polski” nr 111/1931; B. Polak, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 2, Koszalin 1993; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; P. Stawecki, w: Polski Słownik Biograficzny t. XVI/1971; P. Stawecki, Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1997; VI Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916.