Bojownikom niepodległości

Wilhelm Jan Woźniak

(1886–1939)

Urodził się 27 marca 1886 r. w Roździeniu (obecnie część Katowic). Syn Andrzeja, górnika, i Franciszki z Habryków. Brat Henryka (zob.).

Studiował teologię w seminarium duchownym w Turynie oraz w Zurychu, gdzie w roku 1911 przyjął święcenia kapłańskie. Wyjechał do Stanów Zjednoczonych gdzie pełnił posługę duszpasterską wśród polskich emigrantów.

W roku 1920 powrócił do Polski i udał się na na Górny Śląsk. Uczestnik II powstania śląskiego (19/20 – 25 sierpnia 1920). Po jego zakończeniu wspierał finansowo działania związane z przygotowaniami do wyznaczonego w Traktacie wersalskim (28 czerwca 1919) kończącym I wojnę światową plebiscytu na Górnym Śląsku który miał zdecydować o przynależności tego terytorium do Polski lub Niemiec. Plebiscyt przeprowadzono 20 marca 1921 r. Sam nie mógł głosować, ponieważ był inkardynowany (przypisany) do innej diecezji. Wyniki plebiscytu były niekorzystne dla Polski. Za pozostaniem w granicach Niemiec opowiedziało się 59,4 proc. głosujących, za włączeniem do Polski – 40,3 proc. (707 605 głosów za Niemcami, 479 359 za Polską).

Brał udział w III powstaniu śląskim (2/3 maja – 5 lipca 1921); był kapelanem 1 Pułku Katowickiego, dowodzonego przez komendanta POW Górnego Śląska na powiat Katowicki, Włodzimierza Walentego Fojkisa pseudonim „Stawski” (1895–1950) oraz 1 Dywizji Wojsk Powstańczych. We wniosku na Krzyż Niepodległości napisano:

W Ameryce zorganizował liczne komitety pomocy dla Górnoślązaków. Powróciwszy na Górny Śląsk brał czynny udział w akcji plebiscytowej pod względem kulturalno-oświatowym. W czasie drugiego powstania przybył powstańcom bezinteresownie z dużą pomocą moralną i materjalną. Ponadto w 2-giem powstaniu nie zawahał się ofiarować Swoje usługi, jako kapelan polowy i jako taki, narażając niejednokrotnie Swoje życie, niósł powstańcom strawę duchową, krzepiąc ich na duchu i zachęcając do wytrwania.

Po podpisaniu rozejmu (5 lipca 1921) kończącego działania zbrojne powrócił do Stanów Zjednoczonych. Był duszpasterzem Polonii amerykańskiej w Madison w stanie Wisconsin, proboszczem parafii w Strenton (Staunton) w stanie Ilinois oraz w Melcroft w Pennsylvanii.

W roku 1931 powrócił do Polski. Mieszkał kolejno: w Warszawie, Zakopanem i Ottyni, starając się bezskutecznie o inkardynację do diecezji katowickiej. W Katowicach zamieszkał w roku 1937 służąc posługą duszpasterską jako kapelan pomocniczy w kościele garnizonowym.

Zmarł 18 października 1939 r. w Bogucicach (obecnie część Katowic), został pochowany na centarzu w Szopienicach (obecnie część Katowic).

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski 1931, nr 132.
Źródła

„Monitor Polski” 1931, nr 132; H. Gwóźdź, Udział duchowieństwa śląskiego w akcji plebiscytowej i powstaniach (1919–1921), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 1982, t. 15; Schematyzm Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z Mapą Diecezji i dodatkiem Spisu Polskich Parafij i Polskiego Duchowieństwa w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Stan z 1 stycznia 1925 r., Kraków 1925; Woźniak Jan Wilhelm (1886-1939), kapelan powstań śląskich, www.silesia.edu.pl/index.php/Wo%C5%BAniak_Jan_Wilhelm [dostęp 7 VII 2023].