Wincenty M. Seweryn Jędrysik

Urodził się 25 sierpnia 1893 r. w Kamieniu Śląskim na Opolszczyźnie, w rodzinie o silnie zakorzenionej tradycji polskiej. Syn Jacka i Anny z Tkotzów.

W roku 1907 podjął naukę w gimnazjum klasycznym w Nysie, gdzie w roku 1913 zdał maturę. W tym samym roku rozpoczął studiować filozofię na uniwersytecie w Wiedniu.

Po wybuchu I wojny światowej (28 lipca 1914), by uniknąć powołania do armii niemieckiej, wyjechał z Wiednia do Krakowa. Pod przybranym nazwiskiem Jacentowicz 14 grudnia 1914 r. w Nowym Targu wstąpił do Legionów Polskich. Służył w szeregach 1 kompanii VI baonu 1 Pułku Piechoty I Brygady LP, następnie w 7 Pułku Piechoty I Brygady LP, a po jego likwidacji, w końcu września 1916 r. ze swoim baonem został wcielony do 1 Pułku Piechoty LP (jako II baon). Walczył z Rosjanami nad Nidą (3 marca – 11 maja 1915), pod Konarami (16–23 maja 1915), Ożarowem (23–27 czerwca 1915), Tarłowem (29 czerwca – 2 lipca 1915), Urzędowem (16–27 lipca 1915), Jastkowem (30 lipca – 3 sierpnia 1915), Wysokiem Litewskiem (23–25 sierpnia 1915). Od września 1915 r. uczestniczył w walkach na Wołyniu, m.in. w bitwie pod Kuklami (22–25 października 1915) i w walkach pozycyjnych pod Optową nad Styrem (30 kwietnia – 4 lipca 1916). Wziął udział w krwawej bitwie pod Kościuchnówką (4–6 lipca 1916). 8 października 1916 r. wraz z pułkiem został wycofany z linii frontu na odpoczynek do Baranowicz.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach z lipca 1917 r. (jak większość żołnierzy I Brygady odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec), od 20 września ukrywał się na terenie Małopolski Wschodniej (był poszukiwany przez Niemców za dezercję) .

W listopadzie 1918 rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wstąpił do Legii Akademickiej, ochotniczej formacji wojskowej utworzonej w listopadzie tego roku z młodzieży studenckiej. Od 5 lutego 1919 r. podjął służbę w Wojsku Polskim w szeregach VII baonu strzelców (późniejszym 1 pułku strzelców bytomskich) sformowanym w Częstochowie z uchodźców z Górnego Śląska. Od 13 czerwca do 27 września 1919 r. był elewem Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie (początkowo w Ostrowi Mazowieckiej). Po nominacji na stopień podporucznika został skierowany na Górny Śląsk, gdzie pod ps. „Wallenstein” organizował struktury Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Został komendantem POW na pow. strzelecki. Uczestnik II powstania śląskiego (19–25 sierpnia 1920), dowodził akcją bojową w Kamieniu Śląskim, opanowując miasto. Następnie należał do tajnej organizacji wojskowej – Centrali Wychowania Fizycznego (CWF), utworzonej z inspiracji Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. CWF zastąpiła POW na Górnym Śląsku. 15 stycznia 1921 r. przekształcona została w Dowództwo Obrony Plebiscytu, gdzie S. Jędrysik, od marca pełnił funkcje komendanta na powiat strzelecki. Podlegało mu 1395 powstańców uzbrojonych w 534 karabiny, 181 pistoletów, 5 karabinów maszynowych i 14 granatników.

Plebiscyt na Śląsku został przeprowadzony 20 marca 1921 r. W związku z niekorzystnymi dla Polski i Polaków postanowieniami Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku wybuchło III powstanie śląskie (2/3 maja – 5 lipca 1921). Komendant Jędrysik ze swoim baonem, wchodzącym  w skład Podgrupy „Bogdan”  walczącej na lewym skrzydle powstańczej Grupy Operacyjnej „Północ”, opanował większą część powiatu strzeleckiego, m.in. rodzinny Kamień Śląski. Szef sztabu Podgrupy „Bogdan”, Kapitan Roman Horoszkiewicz ps. „Wojnicz” (1892–1962) we wspomnieniach napisał o tych walkach:

Znikąd żadnego oddziału urwać nie można. «Wallenstein» – Jędrysik sam sobie musi dać radę. I widać dawał ją sobie nieźle, od jakiegoś bowiem już czasu słychać było gęste strzały. [...] Nie ujechał też «Wagner» daleko, gdy dowiedział się, że Wielki Kamień zajęty, że «Wallenstein» w zamku, a powstańcy atakują już brzeg przeciwległego lasu.

Uczestniczył też w walkach o Kędzierzyn (6–10 maja) i Górę św. Anny (21–30 maja). Po zakończeniu powstania przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako por. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r.

W październiku 1921 r. wstąpił do klasztoru oo. dominikanów p.w. Trójcy Świętej w Krakowie, przyjmując imię zakonne Wincenty. Po odbyciu nowicjatu 26 października 1922 r. złożył profesję zakonną. Rozpoczął studia na Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, które kontynuował w dominikańskim Studium Teologicznym we Lwowie i Papieskim Instytucie Międzynarodowym Angelicum w Rzymie. 29 czerwca 1927 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk metropolity lwowskiego, arcybiskupa Bolesława Twardowskiego (1864–1944). Mszę Świętą prymicyjną odprawił 5 lipca tego roku, w kościele p.w. św. Piotra i Pawła w Katowicach. Uroczystość zorganizowali powstańcy śląscy, w tym wojewoda śląski Michał Grażyński (1890–1965) i prezydent Katowic Adam Kocur (1894–1965), a uczestnikami byli m.in. działacze Związku Polaków w Niemczech z Opolszczyzny.

Następnie został wykładowcą w dominikańskim Studium Teologicznym we Lwowie. Od roku 1932 przebywał w klasztorze O.O. Dominikanów Tarnobrzegu; gdzie prowadził katechezę w 7-klasowej Szkole Powszechnej Męskiej nr 1, był też opiekunem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży w parafii dominikańskiej. W roku 1934 przeniesiono go do klasztoru oo. dominikanów w Podkamieniu koło Brodów (obecnie Ukraina).

W roku 1936 został powołany do czynnej służby wojskowej w stopniu kapelana (kpt.) ze starszeństwem z 1 maja 1936 r. Pełnił służbę duszpasterską jako proboszcz parafii wojskowej p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Słonimie. Współpracował ze Związkiem Powstańców Śląskich. Należał też do Komitetu Obywatelskiego Obchodów 15. rocznicy wybuchu III powstania śląskiego.

W sierpniu 1939 r. mianowany proboszczem 20 Dywizji Piechoty wchodzącej w skład Armii Modlin.

W kampanii wrześniowej 1939 r. uczestniczył w walkach Armii Modlin w rejonie Mławy, jako szef Służby Duszpasterskiej. 13–14 września ze swoją jednostką dotarł do warszawskiej Pragi. W dniach 14–27 września uczestniczył w obronie stolicy jako szef Służby Duszpasterskiej Dowództwa Pododcinka „Północ” Odcinka Warszawa Wschód. Od prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego (1893–1939) otrzymał legitymację Zasłużonego Obrońcy Stolicy.

Po kapitulacji stolicy (28 września) dostał się do niewoli niemieckiej. 8 października, przed wysłaniem do obozu jenieckiego, odprawił dla swoich żołnierzy ostatnią Mszę Świętą polową w Radziwiłłowie koło Skierniewic. Początkowo osadzony w oflagu IV A w Hohnestein, od grudnia w Oflagu IX C w Rotenburgu koło Fuldy. 18 kwietnia 1940 r. wbrew Konwencji Haskiej został pozbawiony statusu jeńca wojennego i przewieziony do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. 7 lipca 1942 r. w grupie 51 kapelanów został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau (nr 31211). Tam dotarł, przygotowany przez Gestapo w Pszczynie raport dotyczący jego powstańczej przeszłości.

5 września 1942 r. został zamordowany a jego zwłoki spalone w obozowym krematorium.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i złotym Krzyżem Zasługi.

Opublikował: Polskie powstanie w powiecie strzeleckim, w: O wolność Śląska. W dziesięciolecie III Powstania 1921 2/3.V. 1931, Katowice 1931.

Jest wymieniony na tablicy w katedrze polowej WP w Warszawie poświęconej kapelanom poległym i zamordowanym podczas II wojny światowej.

Opublikował: Polskie powstanie w powiecie strzeleckim, w: O wolność Śląska. W dziesięciolecie III Powstania 1921 2/3.V. 1931, Katowice 1931.

Jest wymieniony na tablicy w katedrze polowej WP w Warszawie poświęconej kapelanom poległym i zamordowanym podczas II wojny światowej.