Bojownikom niepodległości

Witold Edward Uklański

1893–1954

Urodził się 13 marca 1893 r. w Gołonogu (obecnie część Dąbrowy Górniczej). Syn Adolfa, urzędnika, i Marii z Jurkowskich.

Ukończył gimnazjum filologiczne w Kielcach (1913 r.), a następnie podjął studia na Politechnice Warszawskiej.

W czasie I wojny światowej w sierpniu 1914 r. wstąpił ochotniczo do armii rosyjskiej. Służył w 4 phuz, był dwukrotnie ranny. 7 czerwca 1915 r. mianowany kpr.

W maju 1917 r. przeszedł do I Korpusu Polskiego w Rosji. Służył w 1 puł. Ranny 11 lutego 1918 r. Po demobilizacji korpusu w maju 1918 r. powrócił do kraju.

Od 11 listopada w WP. Ranny 23 stycznia 1919 r. Ukończył w czerwcu 1920 r. Szkołę Jazdy, po czym przydzielono go do Tatarskiego puł. Ponownie ranny 10 sierpnia podczas walk z bolszewikami. Od września w 14 puł.

Od 1921 r. w 27 puł. Mianowany 15 kwietnia 1921 r. ppor. kaw., po czym zweryfikowany jako por. kaw. ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. Dowodził szw. ckm. W latach 1923-1924 kształcił się w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu. Awansowany 1 lipca 1923 r. na rtm. kaw., po ukończeniu kursu powrócił do 27 puł, w którym dowodził 1 szw. W 1925 r. był dowódcą szw. sztabowego 2 DK, a następnie (1925-1926) dowódcą 2 szw. 27 puł. Przeniesiony do 6 puł, dowodził 3 szw. (1926-1930). W 1930 r. objął stanowisko referenta w DOK nr VIII. Od 1932 r. dowódca4 szw. 4 puł, a w 1934 r. został zastępcą oficera mobilizacyjnego pułku. Z dniem 30 czerwca 1934 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Pracował jako kierownik sekretariatu Zarządu Wojewódzkiego PCK w Wilnie.

W 1939 r. zmobilizowany do WP, podczas kampanii wrześniowej służył w Ośrodku Zapasowym Wileńskiej BK. Dowodził szw. marszowym 4 puł. Po agresji sowieckiej 20 września przeszedł na Litwę, gdzie został internowany. Po wchłonięciu Litwy przez ZSSR od 13 lipca 1940 r. więziony w obozie w Kozielsku. Następnie (2 lipca-3 września 1941) w obozie w Griazowcu. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i podpisaniu umowy Sikorski-Majski został uwolniony.  Wstąpił do Armii Polskiej w ZSSR. Dowodził 6 dyonem kawalerii 6 DP. Wraz z armią wyszedł z ZSSR na Bliski Wschód. W Palestynie zgłosił się do służby w kraju. We wrześniu 1942 r. przybył do Wlk. Brytanii, gdzie odbył przeszkolenie konspiracyjne ze specjalnością w dywersji. Zaprzysiężony 22 kwietnia 1944 r., po czym w nocy z 26 na 27 grudnia został zrzucony do kraju. Awansowany 26 grudnia 1944 r. na mjr. kaw., po skoku pozostawał w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK ps. „Herold”.

Po rozwiązaniu AK (17 stycznia 1945) kontynuował działalność konspiracyjną w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. W sierpniu 1945 r. opuścił Polskę i 29 września dotarł do Londynu. Jako „Witold Sawicki” 24 listopada powrócił do kraju. Już 27 listopada aresztowany przez funkcjonariuszy MBP.  Oskarżony o przynależność do AK i służbę w charakterze emisariusza WiN, został skazany na karę śmierci. 17 maja 1947 r. wyrok ten zamieniono mu na karę dożywotniego więzienia. Przebywał w zakładzie karnym we Wronkach.

Zamordowany 3 maja 1954 r. na terenie więzienia. Pochowany na miejscowym cmentarzu.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl. i Medalem Niepodległości.

Żonaty (od 1925 r.) z Natalią Pietrusewicz, małżeństwo to było bezpotomne.

Jest wymieniony na tablicy upamiętniającej poległych cichociemnych w kościele pw. św. Jacka w Warszawie.

Źródła

„Monitor Polski” nr 217/1932; Rocznik oficerów kawalerii 1930; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; J. Tucholski, Cichociemni, Warszawa 1984.