Bojownikom niepodległości

Władysław Adamus

(1895–1940)

Władysław AdamusUrodził się 23 lipca 1895 r. w Bulowicach pow. Biała. Syn Antoniego i Agnieszki.

Ukończył seminarium nauczycielskie w Kętach (1914).

Należał do Związku Strzeleckiego.

W czasie I wojny światowej od 16 sierpnia 1914 r. służył w Legionach Polskich. Był żołnierzem 2 komp. 2 pp LP. Ranny 29 października podczas bitwy pod Mołotkowem. Po wyleczeniu się z ran w 1915 r. powrócił do służby liniowej, skąd przeniesiono go do sanitariatu II baonu 2 pp LP. W 1917 r. awansował na sierż.  Ukończył szkołę oficerską pułku.

Po kryzysie przysięgowym był instruktorem w szkole podoficerskiej 2 pp LP. Wysłany 12 lutego 1918 r. na kurs gazowy do Krems, po przejściu II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) internowany przez Austriaków; wkrótce zbiegł i podjął nieudaną próbę przedostania się na Ukrainę

Od 1 listopada 1918 r. w stopniu chor. uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom. Walczył na odcinku V (Szkoła Sienkiewicza). Był adiutantem odcinka. Po wyparciu przeciwnika z miasta 25 listopada wcielony do II baonu 1 pstrz lwowskich (potem: 38 pp). Dowodził komp. Ciężko ranny w głowę pod Zubrzą (16 grudnia). Wiosną 1919 r. powrócił do służby i został przydzielony jako instruktor do Obozu Ćwiczebnego nr 1 w Przemyślu. Przyjęty formalnie do WP dekretem z 7 maja 1919 r. z jednoczesnym mianowaniem ppor piechoty, od czerwca służył w Oddziale V Naczelnego Dowództwa WP, m.in. jako kurier dyplomatyczny. We wrześniu 1920 przeniesiony do baonu zapasowego 36 pp. W czasie tZwiązku „buntu” gen. Lucjana Żeligowskiego (październik 1920) służył w dowództwie GO „Bieniakonie”. Następnie był oficerem Dowództw Okręgu Poborowego w Wilnie i Oszmianie.

Zweryfikowany jako por. piech. z 1 czerwca 1919, był oficerem 85 pp. Dowodził komp., szkołą podoficerską oraz sprawował funkcję adiutanta pułku. Awansowany 1 lipca 1925 r. na kpt. piech., w styczniu 1931 r. przeniesiono go do dowództwa 19 DP na stanowisko oficera sztabu. 1 stycznia 1933 r. awansował na mjr. piech. Z dniem 1 czerwca mianowany dowódcą baonu 15 pp. Od grudnia 1934 r. wykładowca taktyki piechoty w Centrum Wyszkolenia Piechoty. Od 20 maja 1938 r. dowodził III baonem 36 pp. 19 marca 1939 r. otrzymał stopień ppłk. piech. 31 marca został zastępcą dowódcy 22 pp.

Podczas kampanii 1939 r. zastępca dowódcy Ośrodka Zapasowego 9 DP. Brał udział m.in. w działaniach improwizowanej grupy płk. dypl. Tadeusza Zieleniewskiego. Po kapitulacji oddziałów pod Momotami (2 października) dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku.

W kwietniu lub maju 1940 r. zamordowany w Charkowie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, złotym oraz srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej, pośmiertnie awansował (2007) na płk.

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie, jest wymieniony na tablicy z nazwiskami poległych mieszkańców Kęt na ścianie tamtejszego kościoła pw. św. Małgorzaty i Katarzyny.

Źródła

Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2003; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914–1918 t. 1, Kraków – Warszawa – Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 1, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; L. Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1986; „Monitor Polski” nr 132/1931; Obrona Lwowa 1–22 listopada 1918 t. 3, Lwów 1939; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.