Bojownikom niepodległości

Władysław Benedykt Gacki

(1882–1966)

Urodził się 21 marca 1882 r. w Radomiu. Syn Marcelego, urzędnika, i Anieli z Zielińskich.

Uczył w gimnazjum filologicznym w Radomiu. Działał w tajnych kółkach samokształceniowych, za co w 1901 r. został wydalony ze szkoły. Wyjechał wówczas do Szwajcarii, gdzie po złożeniu dodatkowych egzaminów podjął studia na Wydz. Lekarskim uniwersytetu w Lozannie. W czasie studiów w 1906 r. był współorganizatorem stow. studenckiego „Spójnia”, a następnie jego przewodniczącym. W 1908 r. powrócił do kraju.

Pracował jako nauczyciel języka polskiego i łaciny w gimnazjum w Warszawie. Współpracował z tygodnikiem „Społeczeństwo”, którego przez pewien czas był redaktorem i wydawcą. Aresztowany przez władze rosyjskie w 1908 i 1909 r. pod zarzutem przynależności do SDKPiL. Następnie od 1910 r. do wojny pracował jako nauczyciel w gimnazjach w Płocku i Lublinie.

W czasie I wojny światowej kontynuował pracę w szkolnictwie, uczestnicząc w tworzeniu nowych placówek oświatowych. W latach 1915-1916 współpracował z pozostającym pod wpływami PPS-Lewicy „Kurierem Lubelskim”. Od 1 września 1916 r. dyrektor Chełmskiej Szkoły Filologicznej. To stanowisko zajmował do 30 czerwca 1917 r. Był akuszerem tamtejszej POW. Od października 1917 do grudnia 1919 r. inspektor szkolny we Włocławku.

Następnie  przeniosł się do Łodzi, gdzie pracował jako nauczyciel przedmiotów zawodowych w Seminarium Nauczycielskim H. Cholewickiej i w Miejskim Seminarium Nauczycielskim im. A. Szycówny.

W 1920 r. pracował w sekcji propagandy DOGen Łódź.

Od grudnia 1921 r. członek Rady Miejskiej, kierownik wydz. oświaty i kultury. Członek PPS (od 1922 r.), działacz Tow. Uniwersytetu Ludowego. W 1923 r., po rozwiązaniu samorządu miejskiego w Łodzi, powrócił do pracy dydaktycznej. We wrześniu 1923 r. wybrany przewodniczącym zarządu Oddziału Tow. Uniwersytetu Robotniczego w Łodzi. W 1924 r. zrezygnował z tej funkcji i wystąpił z PPS. Po przewrocie wojskowym z 1926 r. związany z obozem rządzącym. Członek BBWR, był prezydentem Pabianic oraz komisarzem rządowym i burmistrzem m. Ostrów Mazowiecka. W 1930 r. powrócił do pracy w oświacie. Sprawował funkcję inspektora szkolnego w Łodzi, w latach 1933-1937 dyrektora gimnazjum w Janowie Lubelskim, a potem w Lublinie. Autor prac specjalistycznych dotyczących pracy nauczycieli.

Podczas II wojny światowej brał udział w tajnym nauczaniu m.in. w Warszawie, był również sekretarzem dyrektora Dep. Oświaty Delegatury Rządu na Kraj Czesława Wycecha.

Po wojnie pracował jako naczelnik wydz. kultury i sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, a następnie od lutego 1946 r. jako radca i wizytator szkół w Zarządzie Centralnym Ministerstwa Kultury i Sztuki w Warszawie. W końcu 1946 r. wyjechał do Francji, gdzie pracował jako nauczyciel w polskich szkołach.

Zmarł 14 grudnia 1966 r. w Warszawie.

Odznaczony Medalem Niepodległości.

Źródła

E. Ajnenkiel, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; J.P. Krzywicki, Czarniecczycy. Suplement, Chełm 2010; „Monitor Polski” nr 64/1937.