Bojownikom niepodległości

Władysław Bończa–Uzdowski

(1887-1957)

Władysław Bończa–UzdowskiUrodził się 23 sierpnia 1887 r. w Podborczach pow. Chełm. Syn Juliana i Aleksandry. Od 1897 r. uczęszczał do gimnazjum w Chełmie, w którym w 1905 r. uzyskał maturę. Członek PPS i jej OB. W 1906 r. ukończył szkołę bojową w Krakowie. Aresztowany przez władze rosyjskie, m.in. wspólnie z W. Biernackim-Kostkiem i B. Ostrowskim zbiegł z więzienia na zamku w Lublinie (1907 r.). Przedostał się wówczas na teren Galicji. Należał do ZWC i Zw. Strzeleckiego. Po wybuchu wojny 7 sierpnia 1914 r. został dowódcą 11 komp. strzeleckiej (potem: 2 komp. V baonu). 9 października 1914 r. mianowany por. piech. W połowie tego miesiąca objął dowództwo komp. w szkole podchorążych LP. 19 maja 1915 r. przydzielony do 4 pp LP, otrzymał stanowisko dowódcy 1 komp. 31 lipca ranny w nogę w czasie bitwy pod Jastkowem, leczył się w szpitalu twierdzy nr 9 w Krakowie, zaś od 25 września przebywał w domu uzdrowieńców w Kamieńsku. Z dniem 20 sierpnia 1915 r. awansował na kpt. piech. Po powrocie do pułku dowodził I baonem. Uczestniczył w walkach na Wołyniu. Od 4 lutego 1917 r. w 5 pp LP. W następstwie kryzysu przysięgowego 16 lipca zwolniony z Legionów, po czym internowany przez Niemców w Beniaminowie. Uwolniony, od kwietnia do października 1918 r. działał w POW na terenie Galicji (komendant Komendy Naczelnej 2). Od 1 listopada 1918 r. oficer do zleceń gen. Bolesława Roji. Awansowany na mjr. piech. (listopad 1918), dowodził grupą bojową podczas walk z Ukraińcami na Wołyniu, następnie w GO „Bug”. W okresie 30 sierpnia 1919-13 lutego 1920 i 17 marca-15 sierpnia 1920 r. dowódca 8 pp leg. Awansowany na ppłk. piech., od 15 sierpnia stał na czele V BP Leg. Po wojnie ukończył kurs informacyjny dla wyższych dowódców (1921 r.) i kurs dowódców pułków (1922 r.). Zweryfikowany jako płk piech. z 1 czerwca 1919, został dowódcą piechoty dywizyjnej 3 DP Leg. Uczestniczył w kursie informacyjnym dla obserwatorów lotniczych w Toruniu (1923 r.). Od 20 listopada 1926 r. pozostawał w dyspozycji MSWojsk. Był członkiem komisji likwidacyjnej gen. L. Żeligowskiego, zajmującej się sprawami związanymi z przewrotem majowym 1926 r. Od 17 marca 1927 r. dowodził 28 DP. W 1927 r. ukończył Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 1 stycznia 1928 r. awansował na gen. bryg. Był członkiem komisji Krzyża i Medalu Niepodległości dla POW, harcerstwa i „Sokoła”. W okresie od 15 stycznia 1928 do 20 lutego 1937 r. prezes Polskiego Zw. Piłki Nożnej. Podczas kampanii 1939 r. uczestniczył w walkach Armii „Łódź” do 8 września stojąc na czele dywizji. Załamany, wyjechał do dowódcy armii w Warszawie, który skierował go do Modlina. Tam od 16 września ponownie formalnie dowodził 28 DP aż do kapitulacji załogi twierdzy w dniu 29 września. Następnie pozostawał w niewoli niemieckiej m.in. w oflagu VII A w Murnau. Po uwolnieniu z obozu (29 kwietnia 1945) powrócił do Warszawy. W latach 1946-1947 był zastępcą kierownika wydz. wojskowego CKW PPS. Od 16 lutego 1946 r. ponownie prezes Polskiego Zw. Piłki Nożnej. W 1949 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 21 marca 1957 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie kwat. A-30. Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 3 i 4 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi, łotewskim orderem Pogromcy Niedźwiedzia 3 kl., rumuńskimi orderami Korony Rumunii 2 kl. i Gwiazdy Rumunii 2 kl. Żonaty z Anastazją z Wierzchosiów, miał z nią jedno dziecko. Członek honorowy (od 1937 r.) oraz prezes honorowy (od 1949 r.) Polskiego Zw. Piłki Nożnej.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 18/1931
Źródła

CAW, akta personalne 466; W. Broniewski, Pamiętnik 1918-1922, Warszawa 1984; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; Czwarty Pułk Piechoty 1806-1966, Londyn [1965]; L. Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934; J. Konefał, Legiony Polskie w Lubelskiem 1914-1918, Lublin 1999; T. Kryska-Karski, S. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; Księga chwały piechoty, Warszawa 1937-1939; Księga pamiątkowa 1830-29.XI-1930, Ostrów Mazowiecka 1930; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; „Monitor Polski” nr 18/1931; K. Nowina-Konopka, Wspomnienia wojenne kapelana II Brygady Legionów Polskich, Kraków 1993; Z. Puchalski, T. Wawrzyński, Krzyż i Medal Niepodległości, Warszawa 1994; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; S.F. Składkowski, Beniaminów 1917-1918, Warszawa 1935; P. Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994; B. Waligóra, Organizacja 4 Pułku Legionów Polskich, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; H. Żelewski, Dzieje bojowe 8 Pułku Piechoty Legionów w walkach obronnych 1939 r., Lublin 1984.