Bojownikom niepodległości

Władysław Filipkowski

(1892–1950)

Władysław FilipkowskiUrodził się 1 maja 1892 r. w Filipowie pow. Suwałki. Syn Dominika, ziemianina, oraz Franciszki Anny z Łopieńskich.

W 1909 r. ukończył gimnazjum handlowe w Suwałkach, po czym do wojny studiował na Wydz. Prawa Uniwersytetu Lwowskiego (uzyskał absolutorium) oraz przez 6 semestrów na Wydz. Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej.

Członek Zw. Strzeleckiego.

W czasie I wojny światowej 1 sierpnia 1914 r. wstąpił do oddziałów strzeleckich. Przydzielony do tworzonej artylerii, początkowo jako kpr. służył w 1 baterii. Uczestniczył w walkach w Karpatach i na Bukowinie, awansując 14 marca 1915 r. na chor. art. Zajmował stanowisko I oficera baterii. Po wycofaniu z frontu latem służył w nowej 1 baterii jako dowódca plut. Przeniesiony do II dyonu artylerii, działającego w ramach I Brygady, w jego składzie uczestniczył w kampanii wołyńskiej. Z dniem 1 maja 1916 r. otrzymał stopień ppor. art. Potem był adiutantem dyonu haubic.

Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 r. zwolniony z Legionów. Zataiwszy stopień oficerski udał się do obozu internowanych szeregowych w Szczypiornie. Zdemaskowany przez Niemców, został przewieziony do obozu w Rastatt, a 1 grudnia 1917 r. do Werl. Zwolniony 1 listopada 1918 r., powrócił do kraju.

5 listopada 1918 r. przyjęty do WP, uzyskał przydział na stanowisko referenta do Inspektoratu Artylerii. 25 listopada awansowany na por. art. i przeniesiony do Adiutantury Generalnej NW. Od 11 lutego 1919 r. dowodził baterią 2 pap, po czym od 1 listopada 1919 do 15 lipca 1921 r. był kierownikiem wydz. II DOGen Lwów.

Zweryfikowany jako mjr art. z 1 czerwca 1919, od 16 lipca 1921 służył w 1 pap leg kolejno jako dowódca dyonu i zastępca dowódcy pułku (od 11 lutego 1922, początkowo jako p.o.). Awansowany z dniem 15 sierpnia 1924 r. na ppłk. art., od 21 stycznia 1927 do 15 grudnia 1935 r. dowodził tym pułkiem. Z dniem 1 stycznia 1931 r. otrzymał stopień płk. art. Następnie był dowódcą 1 Grupy Artylerii, a od 30 marca 1936 r. zastępcą II wiceministra Swojsk(z tego względu od 1 kwietnia 1936 do 15 maja 1937 r. prezes Rady Administracyjnej Państwowych Zakładów Inżynierii w Warszawie). Potem (od czerwca 1938) dowodził piechotą dywizyjną w 16 DP, a od lipca 1939 r. - w 1 DP Leg.

Aktywny działacz Zw. Legionistów Polskich - od 24 maja 1936 r. był członkiem jego Komendy Naczelnej.

W czasie kampanii 1939 r. walczył w składzie 1 DP Leg. W drugiej połowie września objął dowództwo improwizowanej grupy (około trzy pułki piechoty), na czele której uczestniczył w działaniach bojowych na Lubelszczyźnie aż do 2 października. Po kapitulacji dostał się do niewoli sowieckiej, z której zbiegł we Lwowie i przedostał się do Warszawy. Podjął wówczas działalność konspiracyjną. Od 1940 r. był inspektorem obszaru lwowskiego w Komendzie Głównej ZWZ/AK. 1 sierpnia 1943 r. został komendantem tego obszaru (ps. „Janka”). Kierował akcją „Burza” na terenie obszaru, m.in. zdobyciem (wspólnie z Sowietami) Lwowa. Ujawniwszy się, wyjechał na rozmowy z gen. M. Żymierskim do Żytomierza. Tam w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. został aresztowany przez Sowietów.

Początkowo wywieziony do więzienia w Kijowie, potem w Charkowie, ostatecznie został osadzony w obozie internowanych w Riazaniu-Diagilewie (od 6 stycznia 1946 do 6 lipca 1947), Griazowcu (do 2 października) i Bogorodskoje (do 5 października) 3 listopada repatriowany do Polski.

Początkowo zamieszkał w Warszawie. Na skutek nacisków wyjechał na Ziemie Odzyskane. Tam pracował jako dyrektor Administracyjno-Handlowy Zespołu Hut Szkła (Zjednoczonych Zakładów Szklarskich) w Pieńsku koło Zgorzelca.

Zmarł 17 kwietnia 1950 r. w Pieńsku. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach w Warszawie kwat. 216.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie (27 października 1994) awansowany na gen. bryg.

Żonaty z Jadwigą Obiedzińską, z którą miał synów Jana (9 VI 1922–27 IX 1944), żołnierza AK pułku „Baszta”, poległego w powstaniu warszawskim, oraz Andrzeja (ur. 1925), żołnierza AK ps. „Bohdan”.

Jego pamięci poświęcono tablicę w kościele pw. św. Jadwigi Królowej w Krakowie oraz na budynku gimnazjum im. AK w Zgorzelcu

Źródła

W. Chocianowicz, Dzieje 1 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów Józefa Piłsudskiego, Londyn 1967; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; A. Filipkowski, H.B. Majewska, Generał Władysław Filipkowski, [Zgorzelec] 2008; L. Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1986; T. Jurga, W. Karbowski, Armia „Modlin” 1939, Warszawa 1987; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; G. Mazur, J. Węgierski, Konspiracja lwowska 1939–1944. Słownik biograficzny, Kraków 1997; „Monitor Polski” nr 111/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; Za kratami więzień i drutami obozów t. I, Warszawa 1927; informacje Tadeusza Łaszczewskiego.