Bojownikom niepodległości

Wojciech Fyda

(1894–1944)

Wojciech FydaUrodził się 12 kwietnia 1894 r. w m. Siołkowa koło Grybowa. Syn Jakuba, rolnika.

Ukończył II gimnazjum w Nowym Sączu, po czym jako stypendysta Wydz. Krajowego od 1913 r. studiował w Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W czasie I wojny światowej od sierpnia 1914 r. służył w Legionach Polskich; w 1915 r. jako ogn. w 1 baterii. Wyróżnił się 23 lutego 1916 r. na reducie Piłsudskiego pod Kościuchnówką, za co 25 lutego otrzymał stopień chor. art. 1 listopada awansował na ppor. art.

Po 11 listopada 1918 r. w odrodzonym WP. Był adiutantem dowództwa artylerii, od 1 marca 1919 r. adiutantem 3 pap. Uczestniczył w wojennym kursie Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie (16 czerwca – 30 listopada 1919). Następnie zajmował stanowiska referenta Oddz. IV Naczelnego Dowództwa, szefa Oddz. II dywizji, grupy i armii. Po zakończeniu wojny od 2 stycznia do połowy września 1921 r. kontynuował naukę w Szkole Sztabu Generalnego. Po jej ukończeniu objął stanowisko II referenta w Inspektoracie Armii nr 1, a następnie szefa wydz. Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego (do 16 września 1922) i szefa Oddz. III (wyszkolenia) w DOK nr I (do 1 listopada 1925). Zweryfikowany jako mjr SG art. z 1 czerwca 1919. Później był szefem sztabu DOWar. „Gdynia”. W lipcu 1926 r. został zastępcą szefa Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP. Potem (23 maja 1927) dodatkowo objął stanowisko referenta w Biurze dla prac Komitetu Obrony Państwa przy GISZ (do lutego 1931). Awansowany 1 stycznia 1928 r. na ppłk. SG art., od 27 lutego 1931 do marca 1936 r. dowodził 6 pac. 1 stycznia 1933 r. awansował na płk. dypl. art. Od 24 kwietnia 1936 r. attaché wojskowy we Francji.

Podczas kampanii 1939 r. domagał się od władz francuskich podjęcia ofensywy, która odciążyłaby walczące oddziały WP. Funkcję attaché zajmował do listopada. Przejściowo (5–26 października) p.o. oficera placu w Paryżu.

Aresztowany przez Niemców, 22 kwietnia 1944 r. został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Mauthausen (nr więźnia 64127). Przejściowo przebywał też w obozie w Gusen. Zginął 7 maja 1944 r. w obozie koncentracyjnym w Mauthausen. Symboliczna mogiła znajduje się na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach w Warszawie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi, francuską Legią Honorową 4 kl., łotewskim orderem Trzech Gwiazd 3 kl., portugalskim orderem „Militar deaviz” 3 kl., rumuńskim orderem Gwiazdy Rumunii 4 kl.

Źródła

W. Chocianowicz, Dzieje 1 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów Józefa Piłsudskiego, Londyn 1967; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 132/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; K. Schally, Ze wspomnień artylerzysty I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3/1938; P. Stawecki, Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1997; K. Stepan, Prawie jak słownik, „Mars” t. 20/2006; Za kratami więzień i drutami obozów t. II, Warszawa 1928.