Bojownikom niepodległości

Zbigniew Osostowicz

(1893–1940)

Zbigniew OsostowiczUrodził się 6 lipca 1893 r. we Lwowie. Syn Władysława, urzędnika, i Zdzisławy z Wyszyńskich. Brat Stanisława Jakuba (zob.) i Tadeusza (zob.). W roku 1912 ukończył C. K. Wyższe Gimnazjum w Brzeżanach, rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego.

W roku 1909 był założycielem, następnie kierownikiem Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” w Brzeżanach, należał też do drużyny skautowej, związanej z Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół”. Od roku 1911 nalezał do Związku Strzeleckiego, gdzie ukończył kurs podoficerski. 1–31 sierpnia 1913 r. uczestniczył w letniej szkole oficerskiej w Stróży. Jako członek zarządu Towarzystwa Szkoły Ludowej w Brzeżanach kierował jej ekspozyturą w Dunajowie.

Po wybuchu I wojny światowej z oddziałem ochotników z Brzeżan wyruszył 4 sierpnia 1914 r. do Krakowa. gdzie wstąpił do oddziału strzelców Józefa Piłsudskiego. Od 16 sierpnia w Legionach Polskich; służył w 2 komp. I baonu 1 Pułku Piechoty w stopniu kpr. Uczestniczył w działaniach w rejonie Kielc oraz nad Wisłą w okolicy Nowego Korczyna i Opatowca. Chory na malarię, został odesłany do szpitala do Krakowa. Od listopada 1914 do 10 maja 1915 r. był na kursie szkoły podchorążych LP. 14 maja 1915 r. mianowany na stopień sierż. tyt. Przydzielony Baonu Uzupełniającego nr 1.,gdzie dowodził plut. w 2 komp. Od 1 listopada 1915 r. służył, jako dowódca plut., w 6 Pułku Piechoty III Bygady LP. We wniosku na order Virtuti Militurii napisano:

W listopadzie 1915 r. jako dowódca plutonu pchor. Osostowicz otrzymał rozkaz przeprowadzenia robót na pozycji pod Polską Górą, na odcinku silnie ostrzeliwanym przez nieprzyjacielską artylerię. Dobrowolnie zgłaszający się do robót żołnierze, nie mogąc wytrzymać ognia, w pierwszym dniu robót prosili o zwolnienie. Wówczas pchor. Osostowicz, aby dać przykład i utrzymać żołnierzy na pozycji, sam przez dwa dni bez przerwy pracował na odcinku, zachęcając żołnierzy do wytrwania, co tak podziałało na nich, że mimo ciężkich warunków na pozycji utrzymali się i konieczne roboty przeprowadzili.

Ukończył Szkołę Chorążych LP (1 marca – 1 maja 1916), awansowanyny na stopień chor. piech. Był dowódcą plut. 10 komp., w zastępstwie dowodził też komp. Wiosną 1917 r. służył w komendzie placu LP w Warszawie. Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 r. wcielony 20 września do armii austro–węgierskiej. Po zwolnieniu, od 1 lipca 1918 r. komendant przemyskiego obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od 1 listopada 1918 r. uczestniczył w walkach z Ukraińcami o Przemyśl. Odkomenderowany do Radymna, utworzył oddział walczący na odcinku Jarosław–Radymno–Żurawica–Przemyśl. Awansowany na stopień ppor. piech. W styczniu 1919 r. był oficerem ewidencyjnym na pow. kozienicki. Brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką 1919–1920; służył w Naczelnym Dowództwie, Sztabie Generalnym i dowództwie Frontu Litewsko–Białoruskiego. 1 grudnia 1919 r. awansowany na stopień por. piech., w lipcu 1920 r. na stopień kpt. piech. (z dniem 1 kwietnia). Po zakończeniu wojny (18 marca 1921 pokój Ryski)  ukończył kurs dowódców baonów w Rembertowie, następnie, zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919. Studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. W Po otrzymaniu dyplomu (1923) objął funkcję szefa oddziału wyszkolenia Dowództwa Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie. W kwietniu 1924 r. awansowany na stopień mjr. SG piech. (z dniem 1 lipca 1923). W latach 1925–1926 dowodził III baonem 49 Pułku Piechoty, następnie do roku 1929 był szefem sztabu 5 Dywizji Piechoty, po czym szefem oddziału ogólnego i zastępcą szefa sztabu DOK nr VI (1929–1930). Przeniesiony do Sztabu Głównego, do 1 września 1934 r. sprawował funkcję szefa wydziału wyszkolenia w Oddziału III. Następnie przez 6 miesięcy pozostawał w stanie nieczynnym, po czym przeniesiono go w stan spoczynku. Objął stanowisko sekretarza generalnego PKO i zajmował je do wojny. Był także przewodniczącym koła podolskiego w Towarzystwie Rozwoju Ziem Wschodnich. W roku 1939 zmobilizowany do Wojska Polskiego.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r., był oficerem Oddziału I Armii „Modlin”. Po agresji Związku Sowieckiego 17 września dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Kozielsku. Wywieziony na podstawie listy wywozowej nr 017/3 z 5–7 kwietnia 1940 r., wkrótce potem został zamordowany w lesie katyńskim.

Żonaty (od 14 I 1928) z Janiną Kamienobrodzką, córka – Anna Danua (ur. 1929).

Poświęcono mu tablicę pamiątkową w katedrze polowej WP w Warszawie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych i srebrnym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie awansował na ppłk (2007).

Źródła

CAW, akta personalne 208, 3977; K. Banaszek, W.K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 3, Warszawa 2006; H. Gruber, Wspomnienia i uwagi 1892–1942, Londyn 1968; Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000; Księga pamiątkowa 1830–29.XI–1930, Ostrów Mazowiecka 1930; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 132/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; Rok bojów na Polesiu 1915–1916, Warszawa 1917; E. Tomkowiak, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945 t. II (1914–1921) cz. 2, Koszalin 1993; S. Wiszniewski, Brzeżańczycy przy odbudowie państwa polskiego od 1831 do 1920 r., Lwów 1938; Z. Zygmuntowicz, Szkoła instruktorów Strzelca w Stróży 1913 r. cz. III, „Panteon Polski” 1928, nr 49.