Zdzisław Orłowski

Urodził się 10 października 1892 r. w Zaworach w Wielkopolsce. Syn Leonarda, ziemianina, powstańca 1863 r., i Walerii z d. Karge.

Ukończył gimnazjum humanistyczne w Śremie (1912), po czym odbył roczną praktykę w szkole rolniczej w Śmiełowie. Następnie wyjechał na studia rolnicze do Lipska.

Podczas I wojny światowej 4 sierpnia 1914 r. zmobilizowany do armii niemieckiej, jako artylerzysta walczył na froncie zachodnim między innymi pod Verdun (1915) i na froncie wschodnim nad Stryjem i Strypą (1916). W pierwszej połowie 1917 r. zajmował stanowisko działonowego. Mianowany 22 lipca 1917 r. ppor. art. Na przełomie 1917 i 1918 r. uczestniczył w działaniach we Flandrii. Od końca czerwca przebywał na leczeniu w szpitalu. Wybuch rewolucji w Niemczech (9 listopada 1918) zastał go na urlopie w Stajkowie pow. Czarnków. Związany z Polskią Organizacją Wojskową Zaboru Pruskiego, organizował pracę narodową w silnie zniemczonych powiatach nadnoteckich. Na zjeździe przedstawicieli powiatowych Rad Ludowych w Pile (16 listopada 1918) wybrany dowódcą sił zbrojnych okręgu nadnoteckiego (pow. wyrzyski, chodzieski, szamotulski, międzychodzki, czarnkowski). Organizował oddziały, zwłaszcza w pow. czarnkowskim i chodzieskim.

Uczestnik powstania wielkopolskiego (27 grudnia 1918 – 16 lutego 1919). 1 stycznia 1919 r. przybył do Poznania dla pozyskania broni i amunicji dla swoich oddziałów. 6 stycznia mianowany dowódcą IV Okręgu Wojskowego, obejmującego siedem powitów. Po reorganizacji dowodzenia 25 stycznia został dowodcą VII odcinka (czarnkowskiego) frontu północnego wojsk powstańczych. Funkcję tę sprawował do 7 marca. Od 27 maja w stopniu por. art. był dowódcą 2 baterii 3 pap wlkp. Od sierpnia na jej czele walczył z bolszewikami. Awansowany 15 września 1920 r. na kpt. art., w okresie od 1 stycznia do września 1921 r. był szefem Oddz. IV Dowództwa Obrony Plebiscytu i generalnym kwatermistrzem w III powstaniu śląskim. 19 października przydzielony do 25 pap, 23 maja 1922 r. przeniesiono go do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. art. z 1 czerwca 1919 r., z dniem 19 marca 1939 r. awansował na mjr. rez. art.

W latach 1921–1939 był właścicielem firmy przemysłowo–handlowej oraz prowadził hurtownię węgla na okręg zachodni Polski (od 1930 r.: Towarzystwa Węglowe w Wielkopolsce). Działacz społeczny, od marca 1939 r. prezes Zarządu Głównego Związku Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu. W sierpniu 1939 r. zmobilizowany do WP,  kierownik biura cenzury w DOK nr VII.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. ewakuowany w kierunku wschodnim; po agresji Związku Sowieckiego z 17 września przeszedł na Węgry, gdzie został internowany. Do stycznia 1940 r. przebywał w obozie w Berzas. Po przedostaniu się do Francji powołany do służby czynnej w WP, został komendantem obozu oficerskiego w Cerizay, w którym przetrzymywano przeciwników gen. Władysława Sikorskiego. Po upadku Francji w czerwcu 1940 r. ewakuowany do Wlk. Brytanii. Początkowo zajmował stanowisko dowódcy komendantury obozu dla żołnierzy polskich w Douglas.Krótko zajmował stanowisko zastępcy dowódcy 1 part w Andrews. Następnie zastępca dowódcy kompanii zaopatrzenia w 10 BK Panc. Pod koniec wojny służył w dziale administracji wojskowej w Ministerstwie Obrony Narodowej w Londynie. W maju 1945 r. zwolniony z czynnej służby.

W roku 1947 powrócił do Polski. Zamieszkał w Poznaniu. W latach 1950–1956 pracował w spółdzielczości pracy, po czym w roku 1957 przeszedł na rentę. W 1957 r. awansowany na ppłk. rez. Zmarł 7 czerwca 1982 r. w Poznaniu, został pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Lubaszu koło Czarnkowa.

Żonaty (od 1930) z Wandą Łodzia–Michalską, małżeństwo było bezpotomne.

Posiadał honorowe obywatelstwo Czarnkowa i Lubasza, jest patronem gimnazjum w Lubaszu i ulicy w Czarnkowie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami, orderem Polonia Restituta 5 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.